Τα παιδιά και το άγχος της κλιματικής κρίσης

Αν ανησυχείτε για την κλιματική αλλαγή, δεν είστε οι μόνοι. Οι επιτακτικοί τίτλοι δημοσιευμάτων και οι τρομακτικές προβλέψεις έχουν ανησυχήσει πολύ κόσμο και τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση σε νεαρά άτομα ηλικίας 16 ? 25 ετών, σχεδόν το 60% είπαν ότι νιώθουν «πολύ ανήσυχοι» ή «εξαιρετικά ανήσυχοι» για την κλιματική αλλαγή.

Συχνά, τα πράγματα για τα οποία ανησυχούν τα παιδιά δεν είναι ρεαλιστικές απειλές. Οι γονείς συχνά επικυρώνουν το πόσο τρομακτική φαίνεται μια κατάσταση για το παιδί, ενώ ταυτόχρονα το βοηθούν να κατανοήσει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός. Με την κλιματική αλλαγή, το θέμα είναι διαφορετικό. Σε μια κατάσταση, στην οποία η απειλή είναι τόσο ξεκάθαρη και πολλά ισχυρά άτομα φαίνεται να μην ανησυχούν αρκετά, είναι πολύ δύσκολο να πείτε στο παιδί σας να μην ανησυχεί πολύ. Και με τα παιδιά συχνά να παίρνουν τα ηνία στις δράσεις για την κλιματική αλλαγή, το όριο ανάμεσα στον ακτιβισμό και το άγχος μπορεί να είναι θολό.

Κάποιες στρατηγικές για να βοηθήσετε το παιδί σας να κρατήσει τις ανησυχίες του για το κλίμα σε υγιείς διαστάσεις, ενώ ταυτόχρονα διαχειρίζεστε τους δικούς σας φόβους, είναι οι παρακάτω.

Επικυρώστε τους φόβους, ενθαρρύνετε τη γενναιότητα.

Αν το παιδί σας απευθύνετε σε εσάς σχετικά με τις ανησυχίες του για το κλίμα, το πρώτο βήμα είναι απλώς να το ακούσετε και να αναγνωρίσετε πώς νιώθει.

Επειδή είναι λογικό να φοβάται κάποιος την κλιματική αλλαγή, «χρειάζεται επικύρωση των συναισθημάτων του και ξεκάθαρη αναγνώριση ότι δεν πρόκειται για επινόηση του παιδιού» λέει η Jennifer Louie, PhD, κλινική ψυχολόγος στο Child Mind Institute. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας ακούσει κάποια τρομακτικά νέα για το κλίμα στις ειδήσεις, μπορείτε να πείτε: «Αυτό το ρεπορτάζ στις ειδήσεις είναι ανησυχητικό. Κατανοώ γιατί φοβάσαι. Πες μου περισσότερα για όσα περνάνε από το μυαλό σου.»

Ταυτόχρονα, «θέλετε να ισορροπήσετε την επικύρωση του φόβου με την πίστη στο θάρρος του παιδιού» λέει η Grace Berman, LCSW, κλινική κοινωνική λειτουργός στο Child Mind Institute. «Πολύ από το άγχος προέρχεται από τον εγγενή φόβο των παιδιών ότι δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα ανησυχίας.» Μπορείτε να πείτε: «Ξέρω ότι αυτό σε κάνει να νιώθεις ανησυχία. Επίσης ξέρω ότι μπορείς να το διαχειριστείς και μπορούμε μαζί να δουλέψουμε για να βρούμε τρόπους να το κάνουμε ευκολότερο.»

Κάντε σχέδια από πριν.

Στη συνέχεια, βοηθήστε το παιδί σας να βρει πρακτικούς τρόπους να διαχειρίζεται την ανησυχία του στην καθημερινή ζωή του. Ακόμη και τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν να ταυτοποιούν τα συναισθήματά τους και να χρησιμοποιούν απλές τεχνικές χαλάρωσης, όταν βιώνουν έντονα συναισθήματα.

Αν το παιδί σας έχει ιδία εμπειρία των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, για παράδειγμα αν η οικογένειά σας κατοικεί σε μια περιοχή όπου γίνονται πλημμύρες ή πυρκαγιές, η χάραξη ενός σαφούς σχεδίου έκτακτης ανάγκης μπορεί να βοηθήσει. «Δεν θέλετε να πείτε στο παιδί σας ότι δεν πρόκειται να συμβεί κάτι, επειδή γνωρίζουν ότι μπορεί» υποστηρίζει η Dr. Louie. «Αλλά μπορείτε να το βοηθήσετε εστιάζοντας στα πράγματα που μπορεί να ελέγξει και ποιο είναι το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, σε περίπτωση που κάτι πραγματικά συμβεί.» Ταυτόχρονα, βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει ότι είστε υπεύθυνοι. «Είναι ωφέλιμο οι γονείς να τονίζουν ότι η ασφάλεια της οικογένειας είναι ευθύνη των γονέων και ότι θα ενημερώσουν τα παιδιά, αν υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν» σημειώνει η Berman.

Και, ασχέτως από τον τόπο κατοικίας σας, μπορεί να βοηθήσει ο περιορισμός της έκθεσης του παιδιού στις ειδήσεις, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά που δεν ξέρουν ακόμα πώς να θέτουν τις τρομακτικές πληροφορίες στις σωστές διαστάσεις τους.

Πράξτε.

Ένα κάπως μοναδικό στοιχείο του άγχους για το κλίμα είναι ότι, σε αντίθεση με τα άλλα είδη άγχους, υπάρχουν πραγματικά βήματα που τα παιδιά μπορούν να κάνουν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Και σε όλον τον κόσμο, κάνουν ακριβώς αυτό, μέσα από δραστηριότητες, όπως τις σχολικές απεργίες για το κλίμα. Το να βοηθήσετε τα παιδιά να μετατρέψουν το άγχος σε ακτιβισμό είναι ένας σπουδαίος τρόπος να επικυρώσετε τις ανησυχίες τους, ενώ ταυτόχρονα χτίζετε την αυτοπεποίθησή τους.

Για τα παιδιά (αλλά και τους ενήλικες) όλων των ηλικιών, η πράξη και η συνεισφορά στην επίλυση ενός προβλήματος είναι ενδυναμωτική. Τα νεαρά παιδιά μπορεί να ενθουσιαστούν με την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση, την προσπάθεια να χρησιμοποιούν λιγότερο πλαστικό, τη φύτευση κήπων επικονίασης ή το περπάτημα ή το ποδήλατο σε αντικατάσταση του αυτοκινήτου. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να διοργανώσουν καμπάνιες ενημέρωσης, να συγκεντρώσουν χρήματα για περιβαλλοντικούς οργανισμούς ή να επικοινωνήσουν με τους βουλευτές της περιφέρειάς τους σχετικά με την αλλαγή στο νομικό πλαίσιο.

Αποφύγετε την υποχώρηση.

Τα παιδιά με πιο έντονη ανησυχία για το κλίμα μπορεί να αποκτήσουν εμμονή με τη δραστηριοποίησή τους. Μπορεί να προσπαθήσουν να ελέγξουν αυστηρά τον εαυτό τους ή και ολόκληρη την οικογένεια σε μια προσπάθεια να τα κάνουν όλα τέλεια. Η Dr. Louie δίνει το παράδειγμα ενός κοριτσιού που ανησυχούσε τόσο για την κλιματική αλλαγή που επέμενε η οικογένειά της να αποφεύγει εντελώς τα μακρινά ταξίδια ή την αγορά φαγητού συσκευασμένου σε πλαστικό.

Το κόλπο είναι να δραστηριοποιείται το παιδί χωρίς να επιτρέπει στην ανησυχία να το ελέγχει. Όταν οι γονείς υποχωρούν στις αγχωμένες προσπάθειες του παιδιού να ελέγξει μια ανησυχητική κατάσταση, τα παιδιά δεν έχουν πια την ευκαιρία να χτίσουν ανοχή στην αίσθηση του να είναι άβολα και η ανησυχία τους γίνεται εντονότερη με την πάροδο του χρόνου. «Είναι λογικό οι γονείς να θέλουν να δώσουν τέλος στην ανησυχία του παιδιού τους, αλλά δεν βοηθά το παιδί να υποχωρούμε στα πάντα. Αυτό μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει την ανησυχία χειρότερη» υποστηρίζει η Dr. Louie.

Πρακτικά, η αποφυγή της υποχώρησης συχνά σημαίνει την εύρεση συμβιβασμών και την απομάκρυνση από απόλυτους κανόνες. Να μειώσουμε τις πλαστικές συσκευασίες όταν παίρνουμε φαγητό από έξω; Ναι. Να αρνηθούμε να φάμε το φαγητό, αν έρθει σε πλαστική συσκευασία; Όχι. Αν το παιδί σας συνεχώς αναστατώνεται από οποιαδήποτε απόκλιση από τους αυστηρούς κανόνες, μπορεί να ωφεληθούν από τη βοήθεια ενός ειδικού για τη διαχείριση του άγχους τους (περισσότερα για το θέμα παρακάτω).

Επιδεικνύοντας ανθεκτικότητα.

Για τους γονείς με τις ίδιες ανησυχίες, το να βοηθήσουν τα παιδιά τους με την ανησυχία τους για το κλίμα μπορεί να είναι πολύ δύσκολο. Και τα παιδιά τείνουν να ακολουθούν το παράδειγμα των γονιών τους. «Αν ανησυχείτε πολύ και αφήνετε την ανησυχία σας να εμποδίσει τον τρόπο ζωής σας, τα παιδιά θα το νιώσουν αυτό και θα ανησυχήσουν κι εκείνα» λέει η Dr. Louie.

Αν δείχνετε ότι νοιάζεστε για την κλιματική αλλαγή χωρίς να αφήνετε την ανησυχία σας να σας καταβάλει, τότε βοηθάτε το παιδί σας να μάθει να κάνει το ίδιο. Να είστε σαφείς προς το παιδί σας σχετικά τις σκέψεις σας και τις στρατηγικές διαχείρισης. Για παράδειγμα, αν πάτε μαζί στο σούπερ μάρκετ, μπορείτε να κανονίσετε μαζί του να φέρετε τσάντες πολλαπλών χρήσεων. Και, αν τις ξεχάσετε, μπορείτε να πείτε φωναχτά: «Δεν πειράζει, θα τις θυμηθούμε την επόμενη φορά.»

Το να είστε ειλικρινείς με το παιδί σας για τα δικά σας συναισθήματα θα το βοηθήσει να μάθει ότι το άγχος είναι τόσο φυσιολογικό όσο και διαχειρίσιμο. Μπορείτε να συμφωνήσετε μαζί του σε ό,τι αφορά τη σοβαρότητα της κατάστασης, τονίζοντας ότι το να νιώθει κάποιος λιγότερο άγχος δεν τον καθιστά αδιάφορο ή λιγότερο ενεργό. «Αν το παιδί σας έρθει με κάποια ανησυχία για το κλίμα» λέει η Berman «μπορείτε να πείτε: Ανησυχώ κι εγώ για αυτό. Και όταν ανησυχώ, με βοηθά να παίρνω βαθιές αναπνοές από την κοιλιά ή να πάω για μια βόλτα έξω και να βλέπω τη φύση ή να εγγραφώ σε κάποια εθελοντική δραστηριότητα. Ας δούμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο μαζί.» Εξασκώντας τις διαχειριστικές δεξιότητες μαζί με το παιδί σας, εσείς και το παιδί σας μπορείτε να μάθετε μαζί να δαμάζετε το άγχος και να εστιάζετε στην πράξη.

Αν παρατηρήσετε ότι νιώθετε να κατακλύζεστε κατά τη διάρκεια των συζητήσεων αυτών ή αν αντιμετωπίζετε οι ίδιοι έντονο άγχος, καλό είναι να πάρετε λίγη απόσταση, να δημιουργήσετε λίγο χώρο για τον εαυτό σας και να συνεχίσετε τη συζήτηση όταν νιώθετε πιο ήρεμοι.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια;

Αν το παιδί σας έχει εξαιρετικά σοβαρές ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, αυτό μπορεί να είναι σημάδι ενός μεγαλύτερου θέματος με το άγχος.

«Όταν σκεφτόμαστε το άγχος, σκεφτόμαστε πόσο παρεμβαίνει στην καθημερινότητά μας, πόσο επίμονο και συνεχές είναι» λέει η Berman. Τα παιδιά που ανησυχούν πολύ για την κλιματική αλλαγή συχνά έχουν και άλλες μεγάλες ανησυχίες και κάποια μπορεί να αντιμετωπίζουν μη διαγνωσμένες διαταραχές άγχους ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Κάποια καίρια σημάδια ότι το παιδί σας μπορεί να ωφεληθεί από επαγγελματική στήριξη:

·         Το άγχος τους είναι τόσο έντονο που επηρεάζει το σχολείο, τις φιλίες, την οικογενειακή ζωή ή τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως τον ύπνο και το φαγητό.

·         Αυτή η έντονη ανησυχία συμβαίνει τις περισσότερες μέρες.

·         Το μοτίβο αυτό της ανησυχίας συνεχίζει σταθερά για τουλάχιστον δυο εβδομάδες.

Το να περνάει πολύ χρόνο μιλώντας για την κλιματική αλλαγή ή δραστηριοποιούμενο κατά αυτής είναι πρόβλημα μόνο, αν το παιδί σας είναι τόσο αγχωμένο που δεν μπορεί να συνεχίσει την καθημερινότητά του. Για παράδειγμα, ένα παιδί που βλέπει βίντεο στο YouTube για την κλιματική αλλαγή κάθε μέρα μπορεί να είναι μια χαρά, αλλά αν δεν πηγαίνει στο σχολείο ή μένει ξύπνιο μέχρι αργά για να βλέπει τα βίντεο αυτά, τότε πρέπει να έχετε το νου σας για σημάδια προβλήματος.

Η αποτελεσματική θεραπεία για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος για το κλίμα δουλεύει με τον ίδιο τρόπο όπως και η θεραπεία για τα άλλα είδη άγχους. Μια θεραπεία βασισμένη σε εμπειρικά δεδομένα λέγεται γνωστική ? συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν πώς οι σκέψεις και η συμπεριφορά τους επηρεάζουν τα συναισθήματά τους.

Για τα παιδιά που έχουν προσωπικά βιώσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (για παράδειγμα, αν τα ίδια ή κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο έχασαν το σπίτι τους από κάποιο ακραίο καιρικό φαινόμενο) είναι επίσης σημαντικό να σκεφτείτε μήπως τα συμπτώματα έχουν ρίζα σε τραύμα και όχι σε άγχος. Το τραύμα αντιμετωπίζεται διαφορετικά από το άγχος, συνεπώς η ακριβής διάγνωση από επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι το πρώτο βήμα για να βοηθήσετε το παιδί σας να νιώσει καλύτερα.

Κρατήστε τη συζήτηση ανοιχτή.

Νέες ανησυχίες και ερωτήσεις θα προκύψουν και αυτό είναι λογικό, ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε τις απαντήσεις. Το να μαθαίνετε παράλληλα με τα παιδιά σας είναι ενδυναμωτικό για εκείνα και ενισχύει τη γνώση ότι είστε εκεί για να τα βοηθήσετε να ξεδιαλύνουν οποιαδήποτε τρομακτική πληροφορία συναντούν. «Συχνά υπενθυμίζω στα παιδιά μου ότι υπάρχουν πολλοί πραγματικά έξυπνοι άνθρωποι που εργάζονται πάνω σε αυτό» λέει η Dr. Louie. «Είναι ΟΚ για το παιδί να ανησυχεί, αλλά δεν είναι μόνο δικό του πρόβλημα. Μπορείτε να προσπαθείτε να δείχνετε στο παιδί σας θετικά νέα, όπως νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται για να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή.»

Η Berman σημειώνει ότι το να γίνει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής κεντρική οικογενειακή αξία, αντί για μια δραστηριότητα μιας φοράς, μπορεί επίσης να βοηθήσει τα παιδιά να κρατήσουν το άγχος τους υπό έλεγχο. «Οι συζητήσεις που διεξάγονται με έναν πραγματικά υπεύθυνο και διδακτικό τρόπο (για αυτόν τον λόγο περιορίζουμε τις διακοπές μας, για αυτόν τον λόγο ανακυκλώνουμε, για αυτόν τον λόγο σχεδιάζουμε να αγοράσουμε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο) ελαχιστοποιεί τον πανικό για την κλιματική αλλαγή» λέει. Όταν απλές πράξεις, όπως αυτές, είναι τακτικό μέρος της οικογενειακής σας ζωής, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να γίνει ένας υπεύθυνος πολίτης, να ζήσει σύμφωνα με τις αξίες του και να μην φτάνει σε σημείο απελπισίας για αυτό.

 

Πηγή:

https://childmind.org/article/kids-and-climate-anxiety/