- ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
Παιγνιοθεραπεία:
Επιτρέψτε στο παιδί να έρχεται ντυμένο με παλιά ρούχα ώστε να μην αγχώνεται ότι θα λερωθεί στην περίπτωση που επιλέξει να παίξει με άμμο, πηλό, νερό ή και τέμπερες.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Όταν το παιδί γίνεται χειριστικό
Μήπως το παιδί σας χρησιμοποιεί θυμό ή απειλές για να πάρει αυτό που θέλει; Μήπως τσακώνεται και σας εκβιάζει συναισθηματικά; Ή μήπως φέρεται ως αβοήθητο ή προσποιείται το άρρωστο για να μην κάνει δουλειές ή για να μη μελετήσει; Είτε η συμπεριφορά των παιδιών είναι επιθετικά ή παθητικά χειριστική, οι περισσότεροι γονείς νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο και ότι τους χειρίζονται τα παιδιά τους. Υπάρχουν όμως τρόποι να σπάσει ο κύκλος της χειριστικής συμπεριφοράς.
Γιατί το "όχι" δεν σημαίνει "όχι" στα περισσότερα παιδιά.
Γιατί το "όχι" δε σημαίνει "όχι"; Μπορεί να λέτε στον εαυτό σας ότι εσείς ποτέ δεν θα μιλούσατε στους γονείς σας έτσι. Και μάλλον αυτό είναι αλήθεια. Παλιά, οι περισσότεροι γονείς εκτιμούσαν την υπακοή και χρησιμοποιούσαν ξύλο, στέρηση αγάπης και φόβο για να υποτάξουν τα παιδιά. Αν χρησιμοποιούσαμε τις τακτικές αυτές σήμερα, πιθανόν να μπορούσαμε να κάνουμε τα παιδιά μας να σταματούν στο "όχι" μας. Το πρόβλημα είναι πως αυτό το γονεϊκό στυλ δεν οδηγεί σε καλή μακροχρόνια σύνδεση, εμπιστοσύνη και ασφάλεια και εύκολα γυρίζει σαν "μπούμερανγκ" και μπορεί να προκαλέσει σημαντική εξέγερση.
Εννοείται πως και σήμερα οι γονείς εκτιμούν την υπακοή, αλλά επίσης εκτιμούν τη σύνδεση, την ανεξάρτητη σχέση και την επικοινωνία. Οπότε, με πολλούς τρόπους, η νέα συνθήκη είναι τα παιδιά να προσπαθούν να πείσουν τους γονείς για να πάρουν αυτό που θέλουν, το οποίο, αν το σκεφτούμε, δεν είναι κακό πράγμα.
Οι καλές δεξιότητες πειθούς μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη ζωή. Αλλά πώς ξέρουμε πότε είναι απλώς πειθώ και πότε συναισθηματικός χειρισμός; Πότε η συμπεριφορά περνάει τη γραμμή;
Μόλις ειπωθεί το "όχι", τα περισσότερα παιδιά θα επιμείνουν και θα προσπαθήσουν να σας μεταπείσουν, για να κάνετε αυτό που θέλουν. Και, κατά τη διάρκεια της συζήτησης αυτής, ίσως να ακούσετε τα επιχειρήματά τους και να πειστείτε να πείτε "ναι".
Ας πούμε ότι η κόρη σας θέλει να μείνει έξω λίγο περισσότερο μια νύχτα για κάτι ξεχωριστό και εσείς είστε πρόθυμοι να ακούσετε τους λόγους που σας παρουσιάζει και να της δώσετε επιπλέον χρόνο για έναν χορό ή για μια νυχτερινή προβολή ταινίας, επειδή όσα σας λέει είναι λογικά. Αυτή η ικανότητα πειθούς και διαπραγμάτευσης με έναν υγιή και σεβαστικό τρόπο είναι μια καλή και χρήσιμη δεξιότητα για το παιδί σας να μάθει.
Το παιδί σας χρησιμοποιεί συναισθηματικό εκβιασμό σε εσάς;
Μέρος εκείνου που διαχωρίζει την πειθώ από τον συναισθηματικό εκβιασμό είναι το για πόσο χρόνο το παιδί σας επιμένει και πόσο έντονη γίνεται η επιμονή του. Αλλά ο χειρισμός έχει επίσης να κάνει με την πρόθεση. Υπάρχουν παιδιά που η μόνη τους πρόθεση είναι να προσπαθήσουν να σας χειριστούν μέχρι να τους δώσετε την απάντηση που θέλουν, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα σας κάνουν να υποφέρετε με τη συμπεριφορά τους. Και το μήνυμα είναι «θα σε εξαντλήσω και θα πάρω αυτό που θέλω. Εγώ κερδίζω και εσύ χάνεις. Και όταν κερδίζω, έχω τον έλεγχο.» Τα παιδιά αυτά έχουν μάθει ένα επικίνδυνο μάθημα: ότι ο συναισθηματικός τους εκβιασμός δουλεύει. Στο τέλος θα υποχωρείτε, επειδή θα φοβάστε τα ξεσπάσματά τους. Μπορεί να προσπαθήσετε υποχωρώντας να περιορίσετε τον θυμό του παιδιού σας και τη δύσκολη θέση στην οποία σας φέρνει. Το παιδί σας θα έχει μάθει ότι ο χειρισμός δουλεύει.
Κατανοήστε ότι ο χειρισμός μπορεί να έχει πολλές όψεις, όχι μόνο τα αρνητικά ξεσπάσματα. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν ότι το να ξεκινήσουν έναν τσακωμό δουλεύει, το να το παίζουν άρρωστα δουλεύει, το να το παίζουν χαζά δουλεύει, το να το παίζουν χαριτωμένα δουλεύει και οι απειλές δουλεύουν. Συνεπώς, αν το παιδί σας σάς έχει κάνει να ενδώσετε με αυτούς τους τρόπους, ακολουθούν έξι πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να σπάσετε τον κύκλο της χειριστικής συμπεριφοράς.
1. Διαχειριστείτε τις προσδοκίες σας. Να περιμένετε ότι είναι απίθανο το «όχι» σας να ακολουθηθεί από το παιδί σας να πει «ΟΚ, ευχαριστώ». Μάλλον η πειθώ θα ακολουθήσει. Μην αγχωθείτε. Όσο εκνευριστική και δυσάρεστη κι αν είναι, είναι σύνηθες. Όσο δύσκολο κι αν είναι να πείτε όχι, γνωρίζοντας τι ακολουθεί, είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό να μάθετε να το λέτε και να εμμένετε σε αυτό.
2. Κατανοήστε ότι η συμπεριφορά είναι φυσιολογική. Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι η απόπειρα του παιδιού να σας κάνει να αλλάξετε τη θέση σας και να πείτε ναι είναι φυσιολογική. Όταν συνειδητοποιήστε ότι δεν το κάνει από κάποια τρομερή παθολογία ή το κακό μέσα τους, θα χαλαρώσετε και θα αντιμετωπίσετε τη συμπεριφορά αυτή. Αντί να αντιδράσετε στην πίεσή τους με πανικό ή ανησυχία, αν έχετε σκεφτεί διεξοδικά την απόφασή σας και είστε άνετοι με τη απόφασή σας, μείνετε πιστοί σε αυτήν. Υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του παιδιού σας για να αποφύγετε τις άβολες περιστάσεις, του διδάσκετε ότι ο χειρισμός δουλεύει.
3. Δεν έχει σημασία τι θα πείτε μετά το όχι. Άπαξ και πείτε όχι, κάθε προσπάθεια εκ μέρους σας να το δικαιολογήσετε δεν έχει σημασία. Το μόνο που ακούει το παιδί σας είναι αν η απόφασή σας ισχύει ακόμα ή όχι. Αν συνεχίζετε τη συζήτηση, το βάρος μεταφέρεται στο να σας αλλάξει το παιδί το όχι σε ναι. Οπότε μην μπείτε στη διαδικασία να κάνετε το παιδί σας να κατανοήσει και να αποδεχθεί την απόφασή σας. Σε ό,τι το αφορά, κάθε όχι είναι εντελώς άδικο. Απλώς το όχι και η διατύπωση της απόφασής σας με μια σύντομη και ξεκάθαρη θέση είναι αρκετό. Δεν θα καταφέρετε τίποτα προσπαθώντας να κάνετε το όχι αποδεκτό. Και ειδικά οι έφηβοι είναι πολύ καλοί συνήγοροι. Αν δεν είστε προσεκτικοί, σύντομα θα υπερασπίζεστε τη θέση σας και θα οδηγηθείτε σε κακοτράχαλα μονοπάτια. Το παιδί σας μπορεί να νιώθει ότι έχει κάθε δικαίωμα να σας δυσκολέψει, επειδή, στην τελική, δεν του δίνετε αυτό που θέλει.
4. Αποφύγετε τα «ναι μεν, αλλά». Προσπαθήστε να μην αφήσετε το παιδί σας να σας ωθήσει στην υποχώρηση. Μάθετε να λέτε όχι με κάποια δύναμη, όταν το εννοείτε. Αν πολύ συχνά το όχι σας γίνεται ναι, επειδή το παιδί σας κατάφερε να σας κάνει να υποχωρήσετε, ένα μοτίβο συναισθηματικού εκβιασμού μπορεί να παγιωθεί. Το παιδί σας έχει μάθει ότι το να είναι ανελέητο έχει αποτέλεσμα. Αν αυτό δεν του δίνει ό,τι θέλει, στο μυαλό του αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι πιο ανελέητο μέχρι να πετύχει αυτό που θέλει. Και δεν θα δει τίποτα κακό στη συμπεριφορά του, επειδή συνηθίζει να φέρεται έτσι. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι θα έχει τον έλεγχο εκείνο κι όχι εσείς. Συνεπώς πείτε όχι, διατυπώστε το σκεπτικό σας σύντομα και απομακρυνθείτε.
5. Απεμπλακείτε από τη συζήτηση. Αν το παιδί σας σάς ζητά κάτι για το οποίο έχετε κάποια ελαστικότητα, μπορείτε να ακούσετε τα επιχειρήματά του, αρκεί να μιλά με σεβασμό. Αν φαίνονται λογικά όσα λέει, μπορεί να αποφασίσετε να αλλάξετε το όχι σε ναι. Ωστόσο, αν δεν αλλάξετε γνώμη, συζητήστε το μαζί του μόνο ως ένα σημείο. Σταματήστε να του δίνετε αντεπιχειρήματα και απεμπλακείτε. Θα καταλάβετε πότε είναι ώρα να σταματήσετε, όταν νιώθετε τα πρώιμα σημάδια της αδρεναλίνης σας να εμφανίζονται. Η καρδιά σας θα χτυπάει πιο γρήγορα, το πρόσωπό σας μπορεί να γίνεται ζεστό και μπορεί να αρχίσετε να νιώθετε ότι τρέμετε. Δώστε σημασία σε αυτά και γρήγορα σταματήστε τη συζήτηση και απομακρυνθείτε. Πώς απεμπλέκεστε, όταν το παιδί σας συνεχίζει; Μην πείτε ούτε λέξη παραπάνω. Πηγαίνετε σε άλλο δωμάτιο ή έξω από το σπίτι, αν το παιδί σας είναι αρκετά μεγάλο. Αν συνεχίσετε να μιλάτε για το θέμα, με οποιονδήποτε τρόπο, θα ρίχνετε λάδι στη φωτιά. Το σταθερό όχι, ανεξάρτητα από ό,τι κάνει το παιδί σας, επικοινωνεί κάτι σημαντικό: «Ό,τι κι αν κάνεις, δεν θα χάσω τον έλεγχο. Όσο κι αν συνεχίζεις, δεν θα ενδώσω. Η συμπεριφορά σου δεν θα έχει αποτέλεσμα».
6. Κοιτάξτε προσεκτικά τον εαυτό σας. Τείνετε να είστε άκαμπτοι; Πιστεύετε ότι δυσκολεύετε το παιδί σας να αποσπάσει από εσάς οτιδήποτε άλλο εκτός από όχι; Μήπως συνεισφέρετε εσείς, με οποιονδήποτε τρόπο, την ανάγκη του να σας χειριστεί για να πάρει κάτι που χρειάζεται; Παρακολουθήστε τη δική σας συμπεριφορά και ρωτήστε τον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις:
- Σας είναι δύσκολο να βγείτε από τη ζώνη άνεσής σας και να αφήσετε το παιδί σας να μεγαλώσει;
- Συγκρατείτε πάρα πολύ το παιδί σας; Μήπως οι δικές σας αγωνίες σας εμποδίζουν να αφήσετε το παιδί σας να κάνει πράγματα;
- Είστε πολύ δεσποτικοί; Έχετε έντονη την ανάγκη να ελέγχετε τους άλλους ή συχνά βρίσκετε τον εαυτό σας σε πάλη εξουσίας;
- Πιστεύετε ότι υπάρχει «μια αλήθεια»; Δηλαδή, σας είναι δύσκολο αν οι άλλοι δεν σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο που σκέφτεστε εσείς;
- Φοβάστε να δείξετε «τσαγανό» και συνεπώς πάντα υποχωρείτε;
Κοιταχτείτε καλά στον καθρέφτη και δείτε αν κάνετε κάποιο από τα παραπάνω με το παιδί σας και αν οι συμπεριφορές σας συνεισφέρουν στο να μάθει το παιδί σας αναποτελεσματικούς τρόπους να χειρίζεται τον εαυτό του. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να διαπραγματεύεται αποτελεσματικά όταν θέλει κάτι και να δέχεται επίσης τα όρια του όχι. Αλλάξτε ό,τι ελέγχετε και μπορείτε να αλλάξετε.
Σπάζοντας το μοτίβο της παιδικής χειραγώγησης
Τι γίνεται αν ήδη έχει εδραιωθεί ένα μοτίβο χειραγώγησης και συναισθηματικού εκβιασμού από το παιδί σας; Ίσως υποχωρούσατε στις απαιτήσεις του από τότε που ήταν μικρό, ίσως να άρχισε με εκρήξεις θυμού και κλιμακώθηκε σε σημείο που το 15χρονο παιδί σας άρχισε να σπάει πράγματα στο σπίτι, να απειλεί ανθρώπους και να σας βρίζει. Με άλλα λόγια, τι κάνετε αν ήδη έχετε σπίτι σας ένα χειριστικό παιδί και βρίσκεστε εγκλωβισμένοι σε καταστροφικό μοτίβο;
Θα είναι δύσκολο να αλλάξετε το μοτίβο που έχει ήδη εδραιωθεί, ειδικά από έναν έφηβο, αλλά σίγουρα δεν είναι αδύνατο. Να περιμένετε αντίδραση ή παλινδρόμηση, όταν αρχίσετε να έχετε άλλη στάση ως γονέας. Να είστε έτοιμοι, επειδή το παιδί σας θα κλιμακώσει τη συμπεριφορά του πριν σταματήσει τη συμπεριφορά του.
Αν θέλετε να αρχίσετε να ξεφεύγετε από το μοτίβο αυτό, να είστε ξεκάθαροι και εμμένετε στο όχι. Με τα παιδιά που ήδη σας εκβιάζουν συναισθηματικά, πρέπει να συνεχίσετε να υπερασπίζεστε τη θέση σας, επειδή θα πολεμήσουν πιο σκληρά. Αυτό είχε αποτέλεσμα στο παρελθόν, οπότε φυσικά θα σκεφτούν ότι θα μπορέσουν να σας κάνουν να υποταχθείτε στη θέλησή τους. Αλλά εσείς θα κάνετε ό,τι χρειαστεί να υπερασπιστείτε τη θέση σας και να μην υποχωρήσετε. Το παιδί σας θα μάθει τα όρια όταν έχετε θάρρος, δύναμη και «τσαγανό» για να τα θέσετε.
Τελικά θα μάθουν ότι δεν μπορούν πλέον να σας κάνουν να υποχωρήσετε. Για κάθε γονέα που προσπαθεί να σταματήσει το χειρισμό από τα παιδιά του, προτείνεται να δημιουργήσει μια κεντρική αρχή για τον εαυτό του. Μια τέτοια αρχή θα μπορούσε να είναι «Θέλω το παιδί μου να δέχεται τα όρια στη ζωή του» ή «θέλω το παιδί μου να μάθει ότι δεν μπορεί να έχει ό,τι θέλει».
Η κατακλείδα είναι η εξής: οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν ό,τι χρειάζεται εκείνη τη δυσάρεστη στιγμή που το παιδί τους τούς εκβιάζει ή τους χειραγωγεί, ώστε να ξεφύγουν από την κατάσταση αυτή. Και για αυτό ενδίδουν. Η επιλογή της βραχυπρόθεσμης ανακούφισης είναι κατανοητή. Πολλές φορές είναι η επιλογή που κάνουμε απλώς για να επιβιώσουμε εκείνη την ημέρα. Αλλά αν θέλουμε να σταματήσουμε τον χειρισμό από τα παιδιά μας, αντί να επιλέγουμε τη βραχυπρόθεσμη ηρεμία, ας κοιτάξουμε το μακροχρόνια κέρδος. Αν πραγματικά θέλουμε να αλλάξουμε τη χειριστική συμπεριφορά και θέλουμε να δουλέψουμε στην ανάπτυξη του χαρακτήρα του παιδιού μας, τότε θα πρέπει να προσπαθήσουμε και να κάνουμε μια διαφορετική επιλογή εκείνη τη στιγμή που μας δοκιμάζει.
Έχετε κατά νου ότι όταν πρόκειται για μεγαλύτερα παιδιά, είμαστε περισσότερο σύμβουλοι και όχι μάνατζερ. Και με όλα τα παιδιά, σκεφτείτε ότι θέλετε να συνδεθείτε μαζί τους και όχι να τα ελέγξετε. Εμμένετε στη θέση σας, αν είναι καλά τεκμηριωμένη, αλλά προσπαθήστε να την εκφράσετε με καλοσύνη, σεβασμό και κατανόηση. Μην αντιμετωπίζετε το παιδί σας ως εχθρό, σκεφτείτε τη θέση του, ακόμα κι όταν θέτετε όρια και κρατάτε σταθερή τη θέση σας.
Πηγή:
