Παιδί και Υπερκινητικότητα

Γιατί η συμπεριφορά του παιδιού σας μπορεί να μη σημαίνει ότι έχει ΔΕΠΥ

Όταν το παιδί σας δεν μπορεί να κάτσει ήρεμο στην τάξη ή να προσέξει το μάθημα, είναι ανοργάνωτο και δεν παραμένει συγκεντρωμένο, οι γονείς ή άλλοι ενήλικες μπορεί γρήγορα να του κολλήσουν την ταμπέλα που πλέον χρησιμοποιείται πολύ: ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με Υπερκινητικότητα). Ωστόσο, σύμφωνα με το Νοσοκομείο Παίδων του St. Louis, πολλές φορές η αιτία είναι κάτι πιο βασικό, όπως η έλλειψη ποιοτικού ύπνου, κακή διατροφή, προβλήματα ακοής ή όρασης, ακόμη και ένα υπερβολικά φορτωμένο πρόγραμμα.

Ερευνώντας τα αίτια των προβλημάτων συμπεριφοράς

«Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να ερευνήσουμε όταν αποσπάται εύκολα η προσοχή ενός παιδιού, είναι υπερκινητικό ή δεν έχει καλό αυτοέλεγχο» υποστηρίζει η Kimberly Sirl, PhD, κλινική ψυχολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων του St Louis. Οι γιατροί πρώτα συνεργάζονται με τους γονείς για να βεβαιωθούν ότι το παιδί δεν έχει προβλήματα όρασης ή ακοής, τραυματισμούς στο κεφάλι, υψηλά επίπεδα μολύβδου ή έκθεση σε ουσίες. Η πληροφόρηση τόσο από τους γονείς όσο και από τους δασκάλους θεωρείται χρήσιμη κατά την περίοδο αναζήτησης της ρίζας του προβλήματος.

«Για να διαγνώσουμε ΔΕΠΥ, το παιδί πρέπει να έχει προβλήματα σε περισσότερα από ένα περιβάλλοντα» δηλώνει η Sirl. «Επίσης, πρέπει να αναλογιστούμε ποιες είναι οι κατάλληλες προσδοκίες για την προσοχή και τον αυτοέλεγχο βάσει της ηλικίας του παιδιού και του αναπτυξιακού του σταδίου. Η ΔΕΠΥ φαίνεται πως είναι κληρονομική, αν και μπορεί να μην έχει διαγνωστεί στις γενιές των γονιών ή των παππούδων μας.» Η Sirl κρατά μια συντηρητική στάση σχετικά με τη διάγνωση της ΔΕΠΥ.

«Η δουλειά μας είναι να ακούμε και να δούμε τι συμβαίνει» λέει. «Κάποιες φορές η λύση μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η βελτίωση της οικογενειακής ρουτίνας, ώστε το παιδί να κοιμάται περισσότερο, να έχει χρόνο να φάει πρωινό ή μπορεί να είναι κάτι πιο περίπλοκο.»

Η Sirl υποστηρίζει πως η έλλειψη ύπνου είναι ένας σημαντικός παράγοντας στα προβλήματα συμπεριφοράς που ομοιάζουν με ΔΕΠΥ. «Τα περισσότερα παιδιά σήμερα δεν κοιμούνται αρκετά, γεγονός που επηρεάζει την ικανότητά τους να παραμείνουν συγκεντρωμένα και να είναι σε εγρήγορση στο σχολείο. Η ποιότητα του ύπνου μπορεί επίσης να είναι θέμα. Πάντα εξετάζουμε τα παιδιά για Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου.»

Η Sirl προτείνει στους γονείς να μιλήσουν με το παιδίατρό τους, αν παρατηρήσουν ότι το παιδί τους συνεχώς τρίζει τα δόντια του ή ροχαλίζει ή ότι είναι πολύ κουρασμένο και δύσθυμο το πρωί. Ο παιδίατρος θα το ερευνήσει περεταίρω για να διαπιστωθεί αν έχει το Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου. «Τα προβλήματα συμπεριφοράς και συγκέντρωσης κάποιων παιδιών βελτιώνονται σημαντικά όταν διαγνώσκεται και αντιμετωπίζεται με την αφαίρεση των αμυδγαλών ή/και των κρεατακίων.»

Η διατροφή μπορεί επίσης να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα των παιδιών να συγκεντρωθούν στο σχολείο, ειδικά αν τα παιδιά παραλείπουν το πρωινό. «Είναι δύσκολο να προσέξεις στο μάθημα, αν πεινάς» υποστηρίζει η Sirl.

Μπορεί η ζάχαρη ή τα πρόσθετα να μιμηθούν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ; Η Sirl και εδώ παίρνει θέση αντισυμβατική: «Η αλλαγή της οικογενειακής διατροφής, ώστε να αποφεύγονται η ζάχαρη και τα πρόσθετα είναι μια δύσκολη υπόθεση, αλλά μπορεί να κάνει τη διαφορά για κάποια παιδιά. Σέβομαι τις παρατηρήσεις των γονέων επί του θέματος αυτού.»

Άλλοι πιθανοί παράγοντες

Η Sirl δηλώνει πως οι γονείς πρέπει να αναλογιστούν και άλλες πιθανές αιτίες των προβλημάτων συμπεριφοράς, πριν καταλήξουν στη ΔΕΠΥ. «Ένα παιδί μπορεί να έχει προβλήματα στο σχολείο εξαιτίας μαθησιακών θεμάτων. Μπορεί να βαριέται και να αποσπάται η προσοχή του επειδή δεν βρίσκει αρκετή πρόκληση στα μαθήματα ή μπορεί να ?χαζεύει? και να μην μπορεί να παρακολουθήσει εξαιτίας δυσκολιών στην επεξεργασία της γλώσσας ή μαθησιακών δυσκολιών. Αν ο γιατρός σας υποψιάζεται κάτι τέτοιο, πιθανόν να προτείνει στους γονείς να συζητήσουν με το σχολείο σχετικά με μια ψυχοεκπαιδευτική εξέταση των νοητικών ικανοτήτων και των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων του παιδιού. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να τροποποιηθεί αναλόγως η διδασκαλία.»

Το άγχος είναι ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να σχετίζεται με την προσοχή και την ακαδημαϊκή επίδοση. Η Sirl λέει πως τα παιδιά μπορεί να ανησυχούν ή να έχουν έντονες αναμνήσεις από ένα τραυματικό γεγονός. Όπως και να έχει, το μυαλό τους είναι συναισθηματικά φορτισμένο κι αυτό εμποδίζει την επεξεργασία της πληροφορίας από το παιδί. Είναι δύσκολο για το παιδί να φιλτράρει τις επιπλέον σκέψεις και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να φαίνεται πως το παιδί δεν προσέχει στο μάθημα. Συχνά, το παιδί έχει πάνω από ένα θέμα που το απασχολεί. «Αν υπάρχει κάποια ανησυχία για το άγχος και τη ΔΕΠΥ, θα πρότεινα να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε πρώτα το άγχος και μετά να δούμε αν το παιδί εξακολουθεί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί. Μπορεί να έχει και τις δυο διαγνώσεις, αλλά είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί, επειδή αν έχεις άγχος με ΔΕΠΥ, τα διεγερτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να διαχειριστούν τη ΔΕΠΥ μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του άγχους.»

Βρίσκοντας τρόπους να ελέγξουμε τη συμπεριφορά

Μόλις επιβεβαιωθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ, η Sirl προτείνει περιβαλλοντικές αλλαγές και συμπεριφοριστική οικογενειακή θεραπεία, επειδή η προσέγγιση αυτή δίνει στα παιδιά άμεση ανατροφοδότηση. «Τα παιδιά με ΔΕΠΥ χρειάζονται ανατροφοδότηση στη στιγμή. Κάποιοι γονείς θα πουν ότι τα παιδιά τους μπορούν να παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια όλη την ημέρα, οπότε δεν γίνεται να έχουν ΔΕΠΥ. Όμως τα παιδιά αυτά μπορούν να το κάνουν αυτό επειδή λαμβάνουν άμεση, θετική ανατροφοδότηση, που είναι ιδιαίτερα επιβραβευτική. Είναι πιθανό να έχουν ΔΕΠΥ ακόμη και τότε.»

Η συμπεριφοριστική θεραπεία περιλαμβάνει πίνακες με συγκεκριμένες προσδοκίες και επιβραβεύσεις για την κατάλληλη συμπεριφορά, τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. «Το κλειδί για τα αποτελεσματικά πλάνα τροποποίησης συμπεριφοράς είναι να έχουμε συγκεκριμένους, συνεπείς στόχους συμπεριφοράς και να παρέχουμε άμεση εποικοδομητική ανατροφοδότηση. Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν να ελέγχουν την προσοχή τους και τη συμπεριφορά τους, αλλά οι ενήλικες στη ζωή τους επίσης χρειάζεται να μάθουν πώς να τους διδάσκουν τις δεξιότητες αυτές σε καθημερινή βάση.»

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι επίσης απαραίτητη

«Το να έχεις ΔΕΠΥ είναι σαν να έχεις μια ορχήστρα χωρίς μαέστρο ? όλα τα όργανα παίζουν, αλλά δεν συντονίζονται καλά μεταξύ τους» δηλώνει η Sirl. «Αν ένα παιδί είναι τόσο παρορμητικό και υπερκινητικό που ο γονέας ανησυχεί για την ασφάλειά του, μπορεί να αξίζει τον κόπο να δοκιμάσει φαρμακευτική αγωγή παράλληλα με τη συμπεριφοριστική θεραπεία. Έρευνές δείχνουν ότι ένας συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και συμπεριφοριστικής θεραπείας προσφέρει τα βέλτιστα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ. Πάνω από 20 χρόνια έρευνας υποστηρίζουν ότι τα φάρμακα είναι ασφαλή, αλλά δεν είναι για όλους. Κάποια παιδιά μπορούν να σταματήσουν την αγωγή μόλις μάθουν τις απαιτούμενες δεξιότητες και στρατηγικές. Τα διεγερτικά φάρμακα μπορεί να βοηθούν στη συγκέντρωση, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα, αλλά δεν βελτιώνουν τις δεξιότητες οργάνωσης. Διδάσκουμε τους γονείς να βοηθούν τα παιδιά δίνοντάς τους περισσότερη δομή. Όλα τα παιδιά ωφελούνται από τη δομή, τη ρουτίνα και τη συνεπή οριοθέτηση.»

 

Διαβάστε το πρωτότυπο άρθρο εδώ:

https://www.stlouischildrens.org/health-resources/pulse/why-your-childs-behavior-may-not-mean-adhd