Όταν τα παιδιά το σκάνε από το σπίτι
Είναι ο χειρότερος εφιάλτης κάθε γονέα να πάμε να δούμε πώς είναι το παιδί μας μέσα στη νύχτα και εκείνο δεν είναι εκεί. Μας πιάνει ταχυπαλμία και πέφτουμε σε πανικό, τηλεφωνούμε σε φίλους, συγγενείς και την αστυνομία.
Είτε το παιδί σας το σκάει είτε απειλεί πως θα το κάνει ή φοβάστε ότι θα το κάνει, το παρόν άρθρο σας βοηθάει να κατανοήσετε γιατί τα παιδιά το σκάνε, πώς μπορείτε να τα σταματήσετε και πώς να χειριστείτε τη συμπεριφορά σας όταν επιστρέφουν σπίτι. Σημειώνεται ότι το άρθρο αυτό αναφέρεται σε παιδιά που θεωρούν τη φυγή από το σπίτι ως λύση για την πίεση που νιώθουν από τους κανόνες ή τα όρια και δεν αναφέρεται σε καταστάσεις που πιθανόν να περιλαμβάνουν κακοποίηση, παραμέληση ή άλλα παρόμοια θέματα.
Κάθε παιδί μπορεί να το σκάσει από το σπίτι του, αν οι περιστάσεις είναι οι κατάλληλες. Αν νιώθουν πως δέχονται πολλή πίεση, οποιοδήποτε παιδί μπορεί να αιτιολογήσει τη φυγή του.
Μην ξεχνάμε ότι η φυγή είναι όπως και κάθε άλλη δράση. Για να συμβεί, χρειάζονται τρία πράγματα: η ικανότητα, η θέληση και η ευκαιρία. Και, ας είμαστε ειλικρινείς, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία και την ικανότητα να το σκάσουν κάθε μέρα. Συνεπώς το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση να το κάνουν. Αυτή η θέληση μπορεί να αναπτυχθεί για διάφορους λόγους. Μπορεί να οφείλεται σε μια στρεσογόνα κατάσταση που βιώνει το παιδί, στο φόβο των συνεπειών μιας πράξης του, σε μια μορφή πάλης ισχύος με τους γονείς του, σε άρνησή του να πάει στο σχολείο ή σε πρόβλημα κατάχρησης ουσιών.
Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι τα παιδιά συχνά ωραιοποιούν τη φυγή και αναπτύσσουν μια ρομαντική θεώρηση για τη ζωή στον δρόμο. Στην πραγματικότητα είναι απαίσια: κρυώνεις, πεινάς και είναι επικίνδυνο, αλλά οι έφηβοι συχνά το βλέπουν σαν μια περιπέτεια ή σαν το κλειδί για την ελευθερία, όπου «κανείς δε θα μου λέει τι να κάνω».
Γιατί τα παιδιά το σκάνε;
Πολλά παιδιά το σκάνε εξαιτίας της κατάχρησης ναρκωτικών και αλκοόλ. Όταν οι έφηβοι εμπλέκονται σε κατάχρηση ουσιών, μπορεί να φύγουν από το σπίτι τους για να το κρύψουν, ώστε οι γονείς τους να μην το μάθουν. Αυτά τα παιδιά συχνά κάνουν χρήση πολύ περισσότερο απ? ό,τι γνωρίζουν οι γονείς τους. Θέλουν να κάνουν χρήση πιο ελεύθερα και ανοιχτά και γι? αυτό το σκάνε.
Πέρα από το φόβο ή το θυμό, το αίσθημα αποτυχίας μπορεί επίσης να κάνει τα παιδιά να φύγουν από το σπίτι τους. Κάποια παιδιά το σκάνε επειδή είναι ευκολότερο να μένουν μόνα τους παρά να μένουν σε ένα επικριτικό σπίτι. Δυστυχώς, τα παιδιά με προβλήματα διαχείρισης συμπεριφοράς ή με μαθησιακές δυσκολίες κουράζονται από τη συνεχή αίσθηση ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Είναι πιο εύκολο για αυτά να φύγουν, παρά να διορθώσουν το πρόβλημα. Συχνά, δε γνωρίζουν ότι αυτό που αντιμετωπίζουν μπορούν να το χειριστούν με άλλες στρατηγικές.
Πιστεύεται ότι ο κύριος λόγος που τα παιδιά το σκάνε είναι ότι δε διαθέτουν καλές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Η φυγή είναι αποτέλεσμα ενός άσπρου/μαύρου τρόπου σκέψης. Τα παιδιά το σκάνε επειδή δε θέλουν να αντιμετωπίσουν κάτι και αυτό συμπεριλαμβάνει και τα συναισθήματα που δε θέλουν να τα αντιμετωπίσουν. Και η φυγή από το σπίτι και από ό,τι άλλο τα πιέζει φαίνεται να λύνει τα άμεσα προβλήματά τους.
Επεισοδιακή ή Χρονική Φυγή
Είναι σημαντικό να γίνει ο διαχωρισμός μεταξύ των παιδιών που φεύγουν επεισοδιακά και εκείνων που είναι χρόνιοι φυγάδες. Οι λόγοι πίσω από τις πράξεις αυτές είναι αρκετά διαφορετικοί και είναι ζωτικό να γνωρίζουμε ποιοι είναι.
Όταν το παιδί το σκάει μετά από κάτι που έγινε, μπορεί να θεωρηθεί επεισοδιακή φυγή. Δεν πρόκειται για κάποιο μοτίβο και το παιδί δε χρησιμοποιεί συνεχώς αυτήν τη στρατηγική για να επιλύσει τα προβλήματά του. Επίσης, η φυγή δε χρησιμοποιείται για να κερδίσουν ισχύ. Αντιθέτως, μπορεί απλώς να προσπαθούν να αποφύγουν κάποια συνέπεια, ταπείνωση ή ντροπή, όπως κάνουν τα παιδιά που το σκάνε από το σπίτι τους επειδή τους έπιασαν να αντιγράφουν στο σχολείο ή επειδή έμειναν έγκυοι και φοβούνται την αντίδραση των γονιών τους.
Τα παιδιά που τακτικά χρησιμοποιούν τη φυγή για να κερδίσουν ισχύ μέσα στην οικογένεια έχουν ένα χρόνιο πρόβλημα. Αυτή ηχρόνια φυγή είναι απλώς μια άλλη μορφή πάλης ισχύος, χειρισμού ή ξεσπάσματος. Πρόκειται για ένα ξέσπασμα υψηλού ρίσκου. Μπορεί να απειλούν τους γονείς τους λέγοντας «Αν με αναγκάσετε να το κάνω αυτό, θα το σκάσω.» Γνωρίζουν ότι οι γονείς ανησυχούν. Για πολλούς γονείς, αυτός είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους τους. Κάποιοι γονείς μπορεί να αρχίσουν τη διαπραγμάτευση με τα παιδιά τους πάνω σε αυτό το θέμα, ενώ στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να το κάνουν, καθώς φοβούνται. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα παιδιά που απειλούν ότι θα φύγουν το κάνουν για την ισχύ. Αυτό όχι μόνο τους δίνει εξουσία πάνω στον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά και εξουσία πάνω στους γονείς τους και την οικογένειά τους. Όταν οι γονείς υποχωρούν μπροστά στην απειλή, τα παιδιά αρχίζουν να το χρησιμοποιούν αυτό για να «εκπαιδεύσουν» τους γονείς τους. Για παράδειγμα, ένας γονέας στην περίπτωση αυτή θα μάθει να σταματήσει να στέλνει το παιδί του στο δωμάτιό του, αν αυτό απειλεί ότι θα το σκάσει κάθε φορά που συμβαίνει. Με άλλα λόγια, τα παιδιά που χρόνια απειλούν ότι θα το σκάσουν δεν το σκάνε για να λύσουν ένα πρόβλημα. Το σκάνε επειδή αυτή είναι η βασική τους δεξιότητα για την επίλυση προβλημάτων. Προσπαθούν να αποφύγουν κάθε είδους υπευθυνότητα.
Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια;
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ξεκάθαρα σημάδια που να υποδεικνύουν ότι το παιδί σας ετοιμάζεται να το σκάσει. Φυσικά, μπορούμε να έχουμε το νου μας για μυστικοπαθή συμπεριφορά, τη συγκέντρωση χρημάτων και την εξαφάνιση αντικειμένων αξίας από το σπίτι. Αν ποτέ παρατηρήσετε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, μην κάνετε τα στραβά μάτια: εμπιστευθείτε το ένστικτό σας. Πιθανόν να γνωρίζετε ήδη ότι κάτι συμβαίνει, είτε πρόκειται για χρήση ουσιών ή για την επιθυμία του παιδιού σας να φύγει από το σπίτι.
Ένας τρόπος να διδάξετε τα παιδιά σας ότι η φυγή δε λύνει προβλήματα
Διδάξτε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων: Το πιο σημαντικό που μπορείτε να κάνετε είναι να διδάξετε στα παιδιά σας δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Ρωτήστε τα «Τι μπορείς να κάνεις διαφορετικά για το πρόβλημα αυτό; Ποιοι είναι κάποιοι τρόποι που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα αυτό;» Πάντα να προσεγγίζετε ένα θέμα ως ένα πρόβλημα που απαιτεί λύση και επιβραβεύστε το παιδί σας όταν καταφέρνει να το κάνει με επιτυχία. Βεβαιωθείτε ότι λέτε φράσεις όπως: «Μου αρέσει ο τρόπος που έλυσες το πρόβλημα. Ο καθηγητής σου είχε θυμώσει, αλλά εσύ πήγες και ζήτησες συγγνώμη. Αυτό χρειάστηκε πολύ θάρρος. Και τώρα ο καθηγητής σου έχει καλύτερη γνώμη για εσένα. Είμαι πολύ περήφανος για σένα.» Όσο μπορείτε περισσότερο, επαινέστε το παιδί σας όταν κάνει κάτι θετικό.
Δημιουργήστε μια ατμόσφαιρα αποδοχής: Η άνευ όρων αγάπη είναι μια ιδέα που χρησιμοποιείται πολύ στην ανατροφή των παιδιών, αλλά σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Κάποιοι λένε «άνευ όρων αγάπη», αλλά εννοούν «συνεξάρτηση». Η άνευ όρων αγάπη σημαίνει «δεν μπορώ να σε αγαπάω λιγότερο αν δεν τα πας καλά και δεν μπορώ να σε αγαπάω περισσότερο αν τα πας καλά». Είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν δημιουργήσει αυτού του είδους την ατμόσφαιρα στο σπίτι τους και να την ενισχύουν με τα παιδιά τους. Είναι επίσης καλό οι γονείς να λένε «είναι ΟΚ να κάνεις λάθη». Ξεκαθαρίστε στο παιδί σας ότι «ο τρόπος που χειριζόμαστε τα λάθη στο σπίτι μας είναι να τα αναγνωρίζουμε και να τα αντιμετωπίζουμε.»
Μιλήστε με το παιδί σας: Όλοι οι γονείς πρέπει να έχουν ένα σύστημα με το οποίο συχνά να μιλούν και να ελέγχουν αν τα παιδιά τους είναι καλά. Απλώς σταματήστε και ρωτήστε: «Πώς πάει; Χρειάζεσαι βοήθεια με κάτι;» Μπορείτε να το πείτε αυτό δυο ή τρεις φορές την ημέρα. Πηγαίνετε στο δωμάτιό τους και χτυπήστε την πόρτα. Με τον τρόπο αυτό δείχνετε συνεχώς στα παιδιά σας ενδιαφέρον και τρυφερότητα. Αυτή είναι μια δεξιότητα που οι γονείς μπορούν να χτίσουν, καθώς δεν έρχεται σε όλους φυσικά. Είναι κατανοητό ότι οι γονείς εργάζονται όλη την ημέρα και επιστρέφουν κουρασμένοι στο σπίτι. Ωστόσο, μπορούν να εκπαιδεύσουν τον εαυτό τους να μιλάνε με τα παιδιά τους. Ποτέ δεν χάνουμε δείχνοντας στα παιδιά μας το ενδιαφέρον μας.
Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας μπορεί να σκέφτεται να το σκάσει ή γνωρίζετε ότι κάποιος φίλος του το έχει ήδη κάνει, καλό είναι να κάτσετε μαζί του και να το συζητήσετε. Πάντοτε να εκφράζετε τις σκέψεις σας για τις πράξεις των άλλων παιδιών λαμβάνοντας υπόψη σας τι μπορεί να σκέφτεται για το θέμα αυτό το παιδί σας. Σας ακούν να λέτε «Βρε το παλιόπαιδο! Αν το παιδί μου το έσκαγε, δε θα επέστρεφε ποτέ σπίτι.» Ως γονείς πρέπει να είστε προσεκτικοί σχετικά με το ποιος μπορεί να σας ακούει. Αυτό που πραγματικά θέλετε να πείτε στο παιδί σας είναι «Αν ποτέ κάνεις κάτι λάθος και μετά το σκάσεις, μη διστάσεις να επιστρέψεις και θα μιλήσουμε για αυτό.» Και αν το παιδί σας ρωτήσει «να μιλήσουμε για ποιο πράγμα;» απαντήστε «να μιλήσουμε για το πώς αλλιώς μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα».
Απαντώντας σε απειλές: Όταν το παιδί σας απειλεί ότι θα το σκάσει, καλό είναι να απαντήσετε λέγοντας «Η φυγή δε θα λύσει τα προβλήματά σου. Θα χρειαστεί να αναλάβεις την ευθύνη για αυτά. Ακόμη και αν φύγεις, πάλι θα χρειαστεί να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα αυτό όταν επιστρέψεις.» Και στη συνέχεια πείτε του πώς μπορεί να λυθεί το πρόβλημά του: «Αυτοί είναι οι κανόνες της οικογένειας και μαθαίνοντας να χειρίζεσαι τους κανόνες αυτούς θα λύσεις τα προβλήματά σου. Μην τρέχεις μακριά από αυτά». Επίσης μπορείτε να το προειδοποιήσετε. Μπορείτε να πείτε: «Άκου. Αν το σκάσεις, δεν μπορώ να σε σταματήσω. Αλλά είναι επικίνδυνα εκεί έξω. Δε θα μπορώ να σε προστατεύσω. Οπότε, όχι μόνο δεν θα μπορείς να λύσεις τα προβλήματά σου, θα βάζεις και τον εαυτό σου σε κίνδυνο. Δεν νομίζω πως αξίζει τον κόπο.» Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε ένα διάλειμμα λέγοντας «Γιατί να μην ηρεμήσουμε για πέντε λεπτά και μετά να μιλήσουμε;» Γενικά η υποχώρηση στις απειλές δεν είναι αποτελεσματική ή υγιής ούτε για την οικογένεια ούτε για το παιδί.
«Φεύγω!» Όταν το παιδί σας ετοιμάζεται να φύγει
Πολλά παιδιά φεύγουν από το σπίτι τους πάνω στην ένταση ενός καβγά με τους γονείς τους ή μετά από ένα μεγάλο συμβάν. Αυτή η πράξη μάλλον δεν είναι αυθόρμητη ? το παιδί σας μάλλον αναλογιζόταν για αρκετό καιρό πώς να το σκάσει. Αν νιώθετε ότι το παιδί σας ετοιμάζεται να το σκάσει, μπορείτε να κάνετε ή να πείτε τα παρακάτω για να το σταματήσετε:
1. Προσπαθήστε να το ηρεμήσετε
Προσπαθήστε να κάνετε το παιδί σας να ηρεμήσει για πέντε λεπτά. Μπορείτε να πείτε «γιατί δεν κάθεσαι λίγο εδώ στο σαλόνι και να κάνεις ένα διάλειμμα; Θα επιστρέψω σε πέντε λεπτά». Καλό θα ήταν να μην λέμε στο παιδί να πάει στο δωμάτιό του, αλλά να του προτείνουμε να κάτσει εκεί στο σαλόνι ή στην κουζίνα. Έτσι δεν θα μπορέσει να το σκάσει από κάποιο παράθυρο, όσο εμείς δεν είμαστε κοντά του.
2. Ρωτήστε «Τι συμβαίνει;» και όχι «Πώς νιώθεις;»
Όταν μιλάτε στο παιδί σας, μην το ρωτάτε πώς νιώθει. Ρωτήστε το τι συμβαίνει. Όλα τα παιδιά θέλουν να διαφωνήσουν σχετικά με το τι νιώθουν ή θέλουν να αρνηθούν ότι νιώθουν οτιδήποτε. Συχνά οι γονείς κολλάνε στο σημείο αυτό. Συνεπώς καλύτερα να ρωτήσετε «Τι γίνεται; Τι σε κάνει να θέλεις να φύγεις;»
3. Χρησιμοποιήστε πειστική γλώσσα.
Μια πραγματικά καλή ερώτηση για το παιδί σας είναι «Τι είναι αυτό που είναι τόσο δύσκολο ώστε δεν μπορείς να το χειριστείς;» Αφού σας πει, μπορείτε να πείτε «Έχεις χειριστεί θέματα όπως αυτό στο παρελθόν. Τα παιδιά της ηλικίας σου έρχονται αντιμέτωπα με αυτά συνεχώς και ξέρω πως μπορείς να το καταφέρεις. Τι κι αν έκανες λάθος, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Αντιμετώπισε ό,τι είναι να αντιμετωπίσεις και προχώρησε με τη ζωή σου.» Αυτού του είδους η λογική ονομάζεται «πειστική ομιλία». Ως γονείς, δεν υποχωρείτε, αλλά προσπαθείτε να πείσετε το παιδί σας ότι είναι εντάξει.
Θυμηθείτε ότι τα παιδιά το σκάνε από τα προβλήματα που δεν μπορούν να χειριστούν. Αυτό είναι στην κουλτούρα μας. Οι έφηβοι συχνά βλέπουν τη φυγή ως έναν τρόπο να επιτύχουν μια αίσθηση εξουσίας και ανεξαρτησίας. Δεν κατανοούν όμως ότι είναι λανθασμένη εξουσία και ανεξαρτησία, επειδή δεν μπορούν να φροντίσουν καλά τον εαυτό τους στο δρόμο. Ωστόσο, αυτά τα αισθήματα είναι βαθιά ριζωμένα μέσα σε κάποια παιδιά. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν πώς να λύνουν τα προβλήματά τους διαφορετικά. Το παιδί κάποια στιγμή θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει αυτό το οποίο αποφεύγει και είναι πάρα πολύ σημαντικό να κατανοήσει αυτό το μάθημα ζωής.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:
https://www.empoweringparents.
