ΤΥΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ

Σταυρούλα Φαρμάκη, Λογοθεραπεύτρια

Συχνά, εμείς οι ενήλικες θεωρούμε δεδομένη και εύκολη υπόθεση την ανάπτυξη του λόγου. Η επικοινωνία και η γλώσσα, όμως, απαιτούν πολλές και συνδυαστικές ικανότητες από τα παιδιά.

Η γλώσσα είναι ένα περίπλοκο σύστημα που γίνεται ευκολότερα αντιληπτό αν το χωρίσουμε σε τρεις διαστάσεις.

  1. ΧΡΗΣΗ: αφορά την λειτουργική επικοινωνία. Δηλαδή το πώς χρησιμοποιείται ο λόγος για τις συναναστροφές μεταξύ των ανθρώπων (διάλογος).

  2. ΜΟΡΦΗ: αφορά την σύνταξη, την μορφολογία και την φωνολογία.

  3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: αφορά τα θέματα, τα οποία διαδέχονται το ένα το άλλο, ώστε να μεταδοθεί ένα μήνυμα.


H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί είναι διαφορετική και αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία.

Υπάρχουν, λοιπόν, κάποια στάδια ανάπτυξης του λόγου που είναι τα εξής:


18 ΜΗΝΩΝ

  • Συνήθως όταν παίζει φλυαρεί προς τον εαυτό του δυνατά και ακατάληπτα.

  • Δείχνει ακουστική προσοχή σε εντολές που εκφράζονται απ’ ευθείας σε αυτό.

  • Χρησιμοποιεί περίπου 20 λέξεις, ενώ κατανοεί περισσότερες.

  • Παρουσιάζει βρεφική ηχολαλία σε λέξεις ή στην τελευταία λέξη μικρών φράσεων που του απευθύνονται.

  • «Απαιτεί» ένα αντικείμενο που επιθυμεί δείχνοντας το και με τη συνοδεία κραυγών ή λέξεων.

  • Του αρέσουν παιδικά τραγουδάκια και προσπαθεί να τα τραγουδήσει.

  • Δείχνει οικεία αντικείμενα.

  • Εκτελεί απλές εντολές.

  • Δείχνει πάνω του διάφορα μέλη του σώματος.

  • Αναγνωρίζει και δείχνει ζωάκια μινιατούρες ή σε εικόνες.


2 ΕΤΩΝ

  • Χρησιμοποιεί 50 λέξεις και κατανοεί περισσότερες.

  • Αντιλαμβάνεται και κατανοεί απλές συζητήσεις.

  • Δημιουργεί φράσεις (προτάσεις 2 λέξεων).

  • Ρωτάει ονόματα αντικειμένων και ονομάζει αντικείμενα αυθόρμητα, όταν του ζητηθεί.

  • Εκτελεί απλές εντολές με ή χωρίς βλεμματική επαφή, καθώς επίσης κινείται με εντολές στο χώρο (πάνω, κάτω, μέσα, έξω…).

  • Αναγνωρίζει και δείχνει μέλη σώματος.

  • Κατηγοριοποιεί απλές λέξεις (ρούχα, τρόφιμα…).

  • Μιμείται ήχους ζώων, αυτοκινήτων και συμμετέχει σε ρυθμούς και παιδικά τραγούδια.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Αυτά που λέει το παιδί δεν είναι ακόμα κατανοητά στους άλλους.


2 ½ ΕΤΩΝ

  • Χρησιμοποιεί περίπου 200 λέξεις.

  • Μιλάει λογικά και αναφέρεται σε γεγονότα που αφορούν το τώρα (παρόν).

  • Κάνει πολλές ερωτήσεις με το “τι”.

  • Λέει τραγουδάκια, παίζει με νόημα και απολαμβάνει να του διαβάζουν παραμύθια.

  • Στην ηλικία των 2-2 ½ ετών το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα /m/, /n/, /p/, /b/, /t/, /d/.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η άρθρωση και η δομή της πρότασης είναι ακόμα βρεφική. Είναι συνηθισμένο σε αυτή την ηλικία να “τραυλίζει”, αν επιθυμεί κάτι έντονα.


3 ΕΤΩΝ

  • Λέει το όνομα, το επίθετο, το φύλο και συχνά την ηλικία του.

  • Χρησιμοποιεί σωστά προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, δικό μου).

  • Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό και αρκετές προθέσεις.

  • Μπορεί να συζητήσει απλά περιγράφοντας παρούσες δραστηριότητες αλλά και περασμένες εμπειρίες.



  • Ρωτάει συχνά “τι”, “πού”, “ποιος”.

  • Μετράει ασυνείδητα, αλλά έχει μικρή κατανόηση της ποσότητας.

  • Εκτελεί συνδυασμό 2 εντολών (πρώτα… μετά).

  • Κατανοεί μερικά συνηθισμένα επίθετα.

  • Επαναλαμβάνει προτάσεις πέντε λέξεων.

  • Προσθέτει καταλήξεις σε ρήματα.

  • Ακούει με προσοχή ιστορίες και παραμύθια, γνωρίζει αρκετά τραγούδια, τα οποία επαναλαμβάνει.

  • Σε αυτήν την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει /k/, /γ/, /x/, /f/, /v/, /g/, /l/, /с/, /ј/.


4 ΕΤΩΝ

  • Η ομιλία του είναι γραμματικά σωστή και τελείως κατανοητή.

  • Κάνει αναφορά σε γεγονότα και εμπειρίες με χρονική αλληλουχία.

  • Συχνά ρωτάει “γιατί”, “ποιος”, “πότε”, “πώς”, “τι σημαίνει αυτό”.

  • Ακούει και επαναλαμβάνει μεγάλες ιστορίες (μερικές φορές μπερδεύει το γεγονός με την φαντασία).

  • Μετράει δείχνοντας με το δάχτυλο 4 ως 5.

  • Κατανοεί αστεία .

  • Κατανοεί φράσεις που αφορούν χρώματα.

  • Αντιλαμβάνεται και εκτελεί σύνθετες εντολές.

  • Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 -7 λέξεων.

  • Ελέγχει την ταχύτητα της ομιλίας του και την ένταση της φωνής του, για να δώσει έμφαση.

  • Χρησιμοποιεί πάνω από 1000 λέξεις.

  • Παρουσιάζει αντικαταστάσεις φωνημάτων /r/-/l/, /f/-/θ/, /δ/-/v/, /z/-/δ/, /κ/-/t/.

  • Σε αυτή την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα

/θ/, /δ/, /s/, /z/, /ps/.


5 ΕΤΩΝ

  • Μιλάει με ευχέρεια και παρουσιάζει κανονικά ροή ομιλίας.

  • Η ομιλία είναι γραμματικά και συντακτικά σωστή.



  • Λέει το όνομα , επίθετο, ηλικία, διεύθυνση και συνήθως ημερομηνία γέννησης.

  • Εξηγεί την χρήση αντικειμένων (και αντίστροφα, από την περιγραφή της χρήσης ονομάζει το αντικείμενο).

  • Ρωτάει τη σημασία αφηρημένων εννοιών και τις χρησιμοποιεί (όχι πάντοτε σωστά).

  • Λέει ποιήματα και τραγουδάκια

  • Εντοπίζει και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο χρησιμοποιώντας τις προθέσεις πίσω- πλάι-μπροστά-ανάμεσα (προσανατολισμός χώρου).

  • Εκτελεί τρεις διαδοχικές εντολές.

  • Κατανοεί τον υποθετικό λόγο.

  • Χρησιμοποιεί τον μέλλοντα, τον ενεστώτα και τον αόριστο.

  • Το λεξιλόγιο ανέρχεται στις 2000 λέξεις.

  • Σε αυτή την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα

/ts/, /tz/, /r/, /ks/.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Σε αυτή την ηλικία μπορεί να εμφανίζονται αντικαταστάσεις φωνημάτων όπως /v/-/δ/, /f/-/θ/, /r/-/l/.


6 ΕΤΩΝ

  • Ο προφορικός λόγος φτάνει στις 2500 λέξεις.

  • Κατανοεί περίπου 6000 λέξεις.

  • Σε αυτό το στάδιο φαίνεται καθαρά η επιρροή από το περιβάλλον, όσον αφορά τα ερεθίσματα, τα πρότυπα και τις ευκαιρίες.

  • Περιγράφει εικόνες από παραμύθια.

  • Γνωρίζει σε τι συνίσταται η εργασία των γονέων του.

  • Σε αυτή την ηλικία κάνει ακουστική διαφοροποίηση ήχων.

  • Γνωρίζει την χρονική αλληλουχία γεγονότων.

  • Έχει καλή ακουστική αντίληψη και μνήμη

  • Κατανοεί συγκριτικά τις σχέσεις στο χώρο (πιο πάνω, πιο κάτω).

  • Διακρίνει το ένα ανάμεσα σε πολλά

  • Διακρίνει ποσοτικές έννοιες (γεμάτο, άδειο, περισσότερο, λιγότερο)