Ανθεκτικότητα στα Παιδιά

Όλα τα παιδιά είναι ικανά να εργαστούν μέσα από προκλήσεις και να διαχειριστούν το στρες. Ανθεκτικότητα ονομάζουμε την ικανότητα να επανέλθουμε μετά από το στρες, τις αντιξοότητες, την αποτυχία, τις προκλήσεις ακόμα και το τραύμα. Δεν είναι κάτι που τα παιδιά είτε το έχουν είτε δεν το έχουν, αλλά είναι μια δεξιότητα που αναπτύσσεται καθώς μεγαλώνουν.

Τα ανθεκτικά παιδιά είναι πιο πιθανό να παίρνουν υγιή ρίσκα, επειδή δεν φοβούνται τη πιθανότητα να μην ανταπεξέλθουν στις προσδοκίες. Είναι περίεργα, γενναία και εμπιστεύονται τα ένστικτά τους. Γνωρίζουν τα όριά τους και πιέζουν τον εαυτό τους να βγουν έξω από τη ζώνη άνεσής τους. Αυτό τα βοηθάει να επιτύχουν τους μακροπρόθεσμους στόχους τους και τα βοηθάει να λύσουν ανεξάρτητα τα προβλήματα που προκύπτουν.

Στρες και ανθεκτικότητα

Όλα τα παιδιά βιώνουν στρες σε διάφορους βαθμούς καθώς μεγαλώνουν. Παρά τις προσπάθειές τους, οι γονείς δεν προστατεύουν τα παιδιά από τα εμπόδια. Τα παιδιά αρρωσταίνουν, μετακομίζουν σε νέες γειτονιές, γίνονται στόχος εκφοβισμού, γράφουν διαγωνίσματα, βιώνουν πένθος, χάνουν φίλους και αντιμετωπίζουν διαζύγιο, για να δώσουμε κάποια παραδείγματα. Αυτά τα εμπόδια μπορεί να φαίνονται μικρά στα μάτια ενός ενήλικα, αλλά τα παιδιά τα βιώνουν ως τεράστια και νιώθουν να τα αναλώνουν.

Η ανθεκτικότητα βοηθάει τα παιδιά να διαχειρίζονται στρεσογόνες καταστάσεις. Όταν τα παιδιά έχουν τις δεξιότητες και την αυτοπεποίθηση να δουλεύουν μέσα από τα προβλήματά τους, μαθαίνουν ότι έχουν ό,τι χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν δύσκολα θέματα. Όσο περισσότερο επανέρχονται μόνα τους, τόσο περισσότερο εσωτερικεύουν το μήνυμα ότι είναι δυνατά και ικανά.

Στρατηγικές για το χτίσιμο ανθεκτικότητας

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να χτίσουν ανθεκτικότητα και να έρχονται αντιμέτωπα με την αβεβαιότητα διδάσκοντάς τα να λύνουν τα προβλήματά τους ανεξάρτητα. Ενώ η πρώτη παρόρμηση ενός γονέα είναι να παρέμβει και να βοηθήσει το παιδί, ώστε το παιδί να μη βιώσει δυσφορία, ωστόσο αυτό αποδυναμώνει την ανθεκτικότητα. Τα παιδιά χρειάζονται να βιώσουν δυσφορία, ώστε να μπορούν να μάθουν να τη διαχειρίζονται και να αναπτύσσουν τις δικές τους δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Χωρίς αυτές τις δεξιότητες στο οπλοστάσιό τους, τα παιδιά θα βιώνουν άγχος και θα «κατεβάζουν ρολά» όταν έρχονται αντιμέτωπα με δυσκολίες.

Χτίστε μια ισχυρή συναισθηματική σύνδεση

Περάστε χρόνο με το κάθε παιδί σας, μόνο οι δυό σας. Τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες διαχείρισης μέσα στο πλαίσιο στοργικών σχέσεων, οπότε είναι σημαντικό να περνάνε οι γονείς προσωπικό χρόνο μαζί τους. Αυτό σημαίνει πως οι γονείς χρειάζεται να αφήσουν στο πλάι το κινητό τους και να στρέψουν όλη τους την προσοχή στο παιδί. Όταν τα παιδιά γνωρίζουν ότι έχουν την άνευ όρων υποστήριξη ενός γονέα, ενός συγγενή ή ακόμα κι ενός εκπαιδευτικού, νιώθουν ότι μπορούν να αναζητήσουν καθοδήγηση και να προσπαθήσουν να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις. Οι θετικές συνδέσεις επιτρέπουν στους ενήλικες να γίνουν θετικά πρότυπα και με τη συμπεριφορά τους να επιδείξουν χρήση των δεξιοτήτων διαχείρισης και επίλυσης προβλημάτων.

Προάγετε τα υγιή ρίσκα

Σε έναν κόσμο όπου οι παιδικές χαρές μπορεί να γίνονται «ασφαλείς» με μαλακούς τάπητες και γονείς ελικόπτερα, είναι σημαντικό να ενθαρρύνετε τα παιδιά να παίρνουν υγιή ρίσκα. Τι είναι ένα υγιές ρίσκο; Κάτι που ωθεί ένα παιδί να βγει έξω από τη ζώνη άνεσής του, αλλά ως αποτέλεσμα έχει πολύ μικρή βλάβη, αν τελικά το παιδί αποτύχει. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη δοκιμή ενός νέου αθλήματος, τη συμμετοχή σε μια σχολική παράσταση ή την έναρξη συζήτησης με ένα ντροπαλό παιδί. Όταν τα παιδιά αποφεύγουν τα ρίσκα, εσωτερικεύουν το μήνυμα ότι δεν είναι αρκετά δυνατά να διαχειριστούν τις προκλήσεις. Όταν τα παιδιά παίρνουν ρίσκα, μαθαίνουν να ωθούν τον εαυτό τους μπροστά.

Αντισταθείτε στην παρόρμηση να φτιάξετε τα πάντα

Όταν τα παιδιά πάνε στους γονείς για να λύσουν τα προβλήματά τους, η φυσική αντίδραση είναι να τους κάνουμε διάλεξη ή να εξηγήσουμε. Μια καλύτερη στρατηγική είναι να θέσετε ερωτήσεις. Αντανακλώντας το πρόβλημα πίσω στο παιδί με ερωτήσεις, ο γονέας βοηθά το παιδί να σκεφτεί το θέμα που το απασχολεί πιο διεξοδικά και να βρει λύσεις.

Διδάξτε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων

Ο σκοπός είναι να μην προάγουμε τη σκληραγωγημένη αυτοεξάρτηση. Όλοι χρειαζόμαστε βοήθεια κάποιες φορές και είναι σημαντικό για τα παιδιά να γνωρίζουν ότι έχουν βοήθεια. Βολιδοσκοπώντας λύσεις μαζί με το παιδί, οι γονείς γίνονται μέρος μιας διαδικασίας επίλυσης προβλημάτων. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να φτιάξουν μια λίστα με ιδέες και να καταγράψουν τα θετικά και τα αρνητικά της κάθε μίας.

Αναγνωρίστε τα συναισθήματα

Όταν εμφανίζεται το στρες, τα συναισθήματα φουντώνουν. Διδάξτε τα παιδιά σας ότι όλα τα συναισθήματα είναι σημαντικά και η αναγνώρισή τους μπορεί να τα βοηθήσει να κατανοήσουν αυτό που βιώνουν. Πείτε τους ότι είναι αποδεκτό να νιώθουν άγχος, λύπη, ζήλια κλπ και βεβαιώστε τα ότι τα «άσχημα» συναισθήματα συνήθως περνάνε.

Επιδείξτε δεξιότητες διαχείρισης

Οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής βοηθούν τα παιδιά να χαλαρώσουν και να ηρεμήσουν τον εαυτό τους, όταν βιώνουν στρες ή αγανάκτηση. Αυτό επιτρέπει στα παιδιά να παραμένουν ήρεμα και να επεξεργάζονται την κατάσταση καθαρά.

Αποδεχτείτε τα λάθη (τα δικά τους και τα δικά σας)

Εκείνα τα παιδιά που αποφεύγουν τα ρίσκα υπολείπονται ανθεκτικότητας. Στην πραγματικότητα, εκείνα που αποφεύγουν τις αποτυχίες τείνουν να είναι παιδιά με υψηλά επίπεδα άγχους. Όταν οι γονείς εστιάζουν στα τελικά αποτελέσματα, τα παιδιά εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο επιτυχίας/αποτυχίας. Είτε επιτυγχάνουν, είτε όχι. Αυτό οδηγεί στην αποφυγή ρίσκων. Αποδεχόμενοι τα σφάλματα (και των δικών σας συμπεριλαμβανομένων) βοηθάτε να προάγεται μια νοοτροπία ανάπτυξης και δίνετε στα παιδιά το μήνυμα ότι τα σφάλματα μας βοηθάνε να μάθουμε. Μπορεί να είναι ωφέλιμο να μιλήσετε για κάποιο σφάλμα που κάνατε και πώς επανήλθατε από αυτό.

Εστιάστε στη θετική πλευρά

Αισιοδοξία και ανθεκτικότητα πάνε μαζί. Κάποια παιδιά μπορεί να φαίνονται από φυσικού τους πιο αισιόδοξα από άλλα, αλλά η αισιοδοξία μπορεί να καλλιεργηθεί. Αν έχετε έναν μικρό απαισιόδοξο στα χέρια σας, αναγνωρίστε τα συναισθήματα που οδηγούν στις απαισιόδοξες σκέψεις και διδάξτε το παιδί σας να επαναπροσδιορίσει τις σκέψεις του, ώστε να βρει το θετικό στην υπόθεση.

Επιδείξτε ανθεκτικότητα

Ο καλύτερος τρόπος να διδάξετε ανθεκτικότητα είναι να την επιδείξετε οι ίδιοι. Όλοι μας αντιμετωπίζουμε αγχώδεις καταστάσεις. Χρησιμοποιήστε στρατηγικές διαχείρισης και ηρεμίας. Η βαθιά αναπνοή μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να διαχειριστεί κάποιος το στρες. Πάντα να ονομάζετε τα συναισθήματά σας και να μιλάτε διεξοδικά για κάθε βήμα της διαδικασίας επίλυσης του προβλήματος.

Βγείτε έξω

Η άσκηση βοηθά την ενδυνάμωση του εγκεφάλου και τον κάνει πιο ανθεκτικό στο στρες και τις δυσκολίες. Ενώ τα ομαδικά αθλήματα είναι η πιο δημοφιλής μέθοδος συστηματικής εκγύμνασης των παιδιών, αυτό που πραγματικά χρειάζονται όλα τα παιδιά είναι να περνούν χρόνο έξω με σωματική άσκηση. Αν τα ομαδικά αθλήματα δεν αρέσουν στο παιδί σας, ενθαρρύνετέ το να κάνει ποδήλατο, να παίξει κυνηγητό ή απλώς να κάνει κούνιες στην παιδική χαρά. Αυτοί είναι καλοί τρόποι να απασχοληθεί το παιδί σας με ελεύθερο παιχνίδι που επίσης χτίζει ανθεκτικότητα.

 

Η ανθεκτικότητα βοηθάει τα παιδιά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που συναντούν καθώς μεγαλώνουν. Δεν είναι δυνατόν να αποφύγουν το στρες, αλλά η ανθεκτικότητα είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να αντιμετωπιστεί.

 

Πηγή:

How to Build Resilience in Children: Strategies to Strengthen Your Kids (psycom.net)