Αδελφική Αντιπαλότητα

Ο όρος αδελφική αντιπαλότητα αναφέρεται στα παιδιά που συγγενεύουν και ζουν στην ίδια οικογένεια. Τι προκαλεί την αδελφική αντιπαλότητα; Τα αδέρφια δεν επιλέγουν την οικογένεια εντός της οποίας γεννιούνται, δεν επιλέγουν το ένα το άλλο. Μπορεί να είναι διαφορετικού φύλου, είναι πιθανόν διαφορετικής ηλικίας και ιδιοσυγκρασίας και, το χειρότερο από όλα, πρέπει να μοιραστούν τα άτομα που θέλουν αποκλειστικά για τον εαυτό τους: τους γονείς τους. Ο ιστότοπος ChildDevelopment Info εξετάζει τους παράγοντες που επιτείνουν την αδελφική αντιπαλότητα και προτείνει στρατηγικές στους γονείς για τη δημιουργία θετικότερων δεσμών μεταξύ των παιδιών τους.

ʼλλοι παράγοντες που εντείνουν την αδελφική αντιπαλότητα είναι:

  • Η θέση στην οικογένεια. Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να έχει επωμιστεί την ευθύνη των μικρότερων παιδιών ή το μικρότερο παιδί να περνάει όλη του τη ζωή προσπαθώντας να «φτάσει» το μεγαλύτερο αδερφάκι.
  • Το φύλο. Για παράδειγμα, ένας γιος μπορεί να μισεί την αδερφή του, επειδή ο πατέρας φαίνεται πιο ήπιος μαζί της. Από την άλλη, μια κόρη μπορεί να εύχεται να μπορούσε να πάει στο γήπεδο με τον μπαμπά και τον αδερφό της.
  • Η ηλικία. Ένα πεντάχρονο και ένα οκτάχρονο μπορεί να παίζουν κάποια παιχνίδια μαζί, αλλά όταν γίνουν δέκα και δεκατριών πιθανότατα να απέχουν πολύ ο ένας από τον άλλον.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας, παρ’ όλα αυτά, είναι η γονική στάση. Οι γονείς έχουν διδαχθεί πως πρέπει να είναι αντικειμενικοί, αλλά αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο. Είναι αναπόφευκτο οι γονείς να αισθάνονται διαφορετικά για τα παιδιά που έχουν διαφορετικές προσωπικότητες, ανάγκες, διάθεση και θέση στην οικογένεια. Φανταστείτε την προαιώνια διαμάχη με ένα νήπιο: «Δεν είναι δίκαιο. Γιατί να πάω εγώ για ύπνο, ενώ ο Γιάννης θα μείνει ξύπνιος;» Η δικαιοσύνη είναι άσχετη με την κατάσταση. Το νήπιο είναι μικρότερο και χρειάζεται περισσότερο ύπνο. Είναι τόσο απλό και οι γονείς προσπαθούν να μην ενδώσουν στην παλιά στρατηγική του «δεν είναι δίκαιο». Εξάλλου, όταν το νήπιο κάποια στιγμή μείνει ξύπνιο ως τις 10, θα του φανεί σαν πραγματικό προνόμιο.

Πολλοί γονείς νιώθουν πως, για να είναι δίκαιοι, πρέπει να συμπεριφέρονται στα παιδιά τους με τον ίδιο τρόπο. Αυτό είναι απλώς αδύνατο και μπορεί να είναι εξαθλιωτικό. Αν μια μητέρα νιώθει πως, όταν αγκαλιάζει ένα παιδί της, πρέπει να σταματήσει και να αγκαλιάσει όλα της τα παιδιά, οι αγκαλιές σύντομα θα χάσουν το νόημά τους στην οικογένεια αυτή. Όταν η Μαρία έχει γενέθλια ή είναι άρρωστη, δικαιούται ξεχωριστής προσοχής και δώρων. Σιγουρευτείτε ότι άλλα παιδιά, ανεξάρτητα απ’ ό,τι λένε, αναγνωρίζουν το εγγενές «δίκαιο» στην κατάσταση.

Έχοντας υπόψη ότι η αδελφική αντιπαλότητα είναι φυσιολογική, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε ως γονείς να κάνετε ή να μην κάνετε για να μειώσετε την ένταση της αντιπαλότητας στην οικογένεια:

  • Μην κάνετε συγκρίσεις. («Ο Γιάννης στην ηλικία της, μπορούσε ήδη να δένει τα κορδόνια του.») Κάθε παιδί αισθάνεται μοναδικό και όντως είναι. Αντί σύγκρισης, σε κάθε παιδί στην οικογένεια πρέπει να δίνονται στόχοι και συμπεριφορές που έχουν σχέση μόνο με το ίδιο.
  • Μην απορρίπτετε ή καταπιέζετε την απέχθεια ή το θυμό του παιδιού σας. Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, ο θυμός δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουμε πάση θυσία. Είναι ένα εντελώς φυσιολογικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και βεβαίως είναι φυσιολογικό για τα αδέρφια να είναι θυμωμένα το ένα με το άλλο. Χρειάζονται τους ενήλικους στη ζωή τους να τους βεβαιώσουν ότι και οι γονείς θυμώνουν, αλλά έχουν μάθει να τον ελέγχουν και ότι ο θυμός δε μας δίνει την άδεια να συμπεριφερόμαστε με τρόπο σκληρό και επικίνδυνο. Είναι σημαντικό να καθίσετε, να αναγνωρίσετε το θυμό και να μιλήσετε γι’ αυτόν.
  • Προσπαθήστε να αποφύγετε καταστάσεις που προκαλούν τύψεις στα αδέρφια. Πρώτα πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά ότι τα αισθήματα και οι πράξεις δεν είναι συνώνυμα. Μπορεί να είναι φυσιολογικό να θέλει να χτυπήσει το μωρό, αλλά οι γονείς πρέπει να σταματήσουν το παιδί από το να το κάνει. Συνεπώς η παρέμβαση των γονέων πρέπει να είναι άμεση και αποφασιστική.
  • Όταν είναι δυνατόν, επιτρέψτε στα αδέρφια να επιλύσουν τις διαφορές τους μεταξύ τους. Ακούγεται καλό, αλλά στην πράξη μπορεί να είναι πολύ δύσκολο. Οι γονείς συχνά πρέπει να κρίνουν πότε είναι η στιγμή για παρέμβαση, ειδικά σε μια διαμάχη μεταξύ δυο παιδιών άνισων σε όρους δύναμης και ευγλωττίας (δεν είναι δίκαια τα χτυπήματα κάτω από τη μέση, κυριολεκτικά και μεταφορικά).

Όταν το ένα παιδί έχει κάποια αναπηρία

Αρκετά διαφορετικά ζητήματα εγείρονται όταν υπάρχει ένα παιδί με αναπηρία στην οικογένεια, ειδικά αν πρόκειται για ένα παιδί που έχει ανάγκη πολλών επιπλέον υπηρεσιών, τόσο εντός όσο και εκτός του σπιτιού. Στην περίπτωση αυτή, τα υπόλοιπα αδέρφια μπορεί να φθονούν το χρόνο που αφιερώνεται πάνω στο παιδί με αναπηρία. Διαισθάνονται την απασχόληση του γονέα με το παιδί αυτό. Συχνά αισθάνονται ότι εκείνα δέχονται μόνο επιφανειακή προσοχή, ότι στην πραγματικότητα οι γονείς δε βρίσκονται σε εγρήγορση για τις δικές τους ανάγκες.

Υπάρχει ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να τονιστεί σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Όλος ο χρόνος και η προσπάθεια που επενδύονται στο παιδί με αναπηρία σκοπό έχουν την καλύτερη λειτουργικότητα και την ανεξαρτητοποίηση του παιδιού. Καθώς το παιδί βελτιώνεται, οι απαιτήσεις του απέναντι στους γονείς θα μειώνονται, επιτρέποντάς τους να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στα άλλα μέλη της οικογένειας.

Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να μειωθεί η αδελφική αντιπαλότητα και ένταση στις οικογένειες με παιδιά που έχουν κάποια αναπηρία. Κάθε παιδί δικαιούται ποιοτικό χρόνο με τους γονείς. Δε χρειάζεται να είναι πολύς, αλλά χρειάζεται να είναι αδιαίρετος. Ίσως μια σύντομη κουβεντούλα πριν τον ύπνο ή ένα γεύμα σε ένα ξεχωριστό εστιατόριο. Και όταν ένα από τα αδέρφια του παιδιού με αναπηρία συμμετέχει σε μια σχολική ή αθλητική δραστηριότητα, οι γονείς πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια να παραβρίσκονται, όσος προγραμματισμός κι αν απαιτείται. Πρέπει να παραβρίσκεται και το παιδί με αναπηρία; Δείτε τι έχει να πει το αδερφάκι του γι’ αυτό. Κάποιες φορές ναι, κάποιες φορές όχι.

Όταν το ένα παιδί είναι προικισμένο

Κάθε άνθρωπος, συμπεριλαμβανομένων των προικισμένων παιδιών, έχουν ικανότητες και ταλέντα σε διαφορετικούς τομείς. Μιλήστε ανοιχτά για την πραγματικότητα αυτή στα παιδιά σας, ώστε να αρχίσουν να αναπτύσσουν τις κατάλληλες προσδοκίες από τον εαυτό τους. Μπορείτε να το κάνετε αυτό αντιπαραβάλλοντας τα δικά σας δυνατά σημεία με εκείνα του/της συζύγου σας ή άλλων συγγενών και φίλων. Υπάρχουν δυο σημεία που πρέπει να τονιστούν: (1) Μην περιμένεις να είσαι καταπληκτικός σε όλα, (2) αναγνώρισε και ανάπτυξε τους δυνατούς τομείς σου. Βοηθήστε τα παιδιά σας να κάνουν παρόμοιες αντιπαραβολές, με στόχο να κατανοήσουν και να σεβαστούν περισσότερο ο ένας τον άλλον.

Είναι θεμιτό να αναφέρετε τα αδύνατά σας σημεία. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, αν υπάρχει κάτι που δεν το κάνετε τόσο καλά όσο το παιδί σας.

Πάνω απ’ όλα η επικοινωνία με το παιδί σας πρέπει να διέπεται από ειλικρίνεια και  αποδοχή.

Χρήσιμες στρατηγικές διαχείρισης συμπεριφοράς

Συχνά λάθη που κάνουν οι γονείς, όταν διαχειρίζονται την αδελφική αντιπαλότητα είναι:

  • Παίρνουν το μέρος κάποιου, προσπαθώντας να τιμωρήσουν το παιδί που έχει άδικο, συνήθως εκείνο που χτυπάει το άλλο. Όμως αναλογιστείτε για πόσο διάστημα αυτό το παιδί ανέχτηκε πειράγματα πριν καταφύγει σε δραστικά μέτρα.
  • Αγνοούν τη θετική συμπεριφορά. Οι γονείς συχνά δε δίνουν σημασία στα παιδιά τους, όταν εκείνα παίζουν μαζί ήσυχα. Η προσοχή τους στρέφεται στα παιδιά μόνο όταν προκύπτουν προβλήματα.

Απλές γονεϊκές πρακτικές που δουλεύουν

1.      Όταν η αντιπαλότητα εξελίσσεται σε σωματική ή λεκτική βία ή όταν το πλήθος των περιστατικών αντιπαλότητας φαίνεται υπερβολικό, είναι η στιγμή για δράση. Μιλήστε με τα παιδιά σας για όσα συμβαίνουν. Παρουσιάστε τους προτάσεις για το πώς μπορούν να διαχειριστούν τις διάφορες περιστάσεις, όπως:

·        Να αγνοήσουν τα πειράγματα.

·        Να συμφωνούν αστειευόμενοι με ό,τι λέει αυτός που τους πειράζει.

·        Να πουν σε αυτόν που τους πειράζει «φτάνει!»

·        Όταν όλα τα παραπάνω δεν πιάνουν, να ζητήσουν βοήθεια από έναν ενήλικα.

2.      Όταν τα προαναφερθέντα δε δουλεύουν, εισάγετε ένα οικογενειακό πλάνο για να διευκολύνετε την κατάσταση, παρέχοντας αρνητικές και θετικές συνέπειες για όλους τους εμπλεκόμενους, όπως:

·        Όταν υπάρχει καυγάς ή φωνές, όλοι οι εμπλεκόμενοι ως συνέπεια θα έχουν time-out.

·        Ωστόσο, όταν περάσει μια ολόκληρη μέρα ή απόγευμα ή βραδιά (οτιδήποτε σας φαίνεται σωστό), τότε όλοι κερδίζουν κάποιο προνόμιο, όπως ένα ξεχωριστό φαγητό ή θα μείνουν ξύπνιοι ως αργά.

3.      Αναπτύξτε ένα σύστημα ίσης κατανομής προνομίων. Με άλλα λόγια, ένα σύστημα κατά το οποίο ο καθένας θα περιμένει τη σειρά του για πράγματα όπως:

·        Ποιος θα κάθεται στη θέση του συνοδηγού

·        Ποιος θα πατήσει το κουμπί στο ασανσέρ

·        Ποιος θα επιλέξει πού θα πάτε για φαγητό

·        Ποιος θα επιλέξει τι θα δείτε στην τηλεόραση

·        Ποιος θα πλύνει τα πιάτα ή θα βγάλει έξω τα σκουπίδια

Ναι, τα αδέρφια μπορούν να δημιουργούν εντάσεις, αλλά αν αυτές ξεπεραστούν με επιτυχία, θα δώσουν στα παιδιά σας εργαλεία που θα τους χρησιμεύσουν αργότερα στη ζωή τους. Τα αδέρφια μαθαίνουν πώς να μοιράζονται, πώς να αντιμετωπίζουν τη ζήλεια και πώς να αποδέχονται τα προσωπικά τους δυνατά και αδύναμα σημεία. Κυρίως όμως, καθώς σας παρακολουθούν να διαχειρίζεστε την αδελφική αντιπαλότητα με ισότητα και δικαιοσύνη, θα αποκτήσουν γνώσεις που θα τους είναι πολύτιμες όταν κι εκείνα γίνουν γονείς.

 

Ολόκληρο το άρθρο βρίσκεται εδώ:

https://childdevelopmentinfo.com/ages-stages/school-age-children-development-parenting-tips/sibling_rivalry/#.WgVYi-kUlD8