ΔΕΠ/Υ: Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας

Αγγελική Παναγιωτοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια


Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας είναι μία διαταραχή που φαίνεται να αυξάνεται σε συχνότητα τα τελευταία χρόνια και να ανησυχεί αρκετά τους γονείς.

Συνήθως τα αγόρια έχουν περισσότερες πιθανότητες από τα κορίτσια να εμφανίσουν αυτή τη διαταραχή (3:1). Αλλά και τα κορίτσια παρουσιάζουν αυτή τη διαταραχή αλλά με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ένα αγόρι με ΔΕΠ/Υ θα έχει πιο εμφανή τα υπερκινητικά χαρακτηριστικά ενώ το κορίτσι με ΔΕΠ/Υ θα ανήκει συνήθως στον απρόσεκτο τύπο. Έτσι πολλά κορίτσια δεν δέχονται την κατάλληλη θεραπευτική υποστήριξη καθώς περνάνε απαρατήρητα.

Η εικόνα ενός παιδιού με ΔΕΠ/Υ έχει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Όσον αφορά την ελλειμματική προσοχή, το παιδί θα έχει δυσκολία συγκέντρωσης τόσο στο σπίτι και στη μελέτη του, όσο και στο σχολείο κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, και θα παρουσιάζει αδυναμία ολοκλήρωσης των εργασιών του. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στη σχολική του απόδοση αλλά και στη γενικότερη σχολική του προσαρμογή. Το παιδί με ΔΕΠ/Υ δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ώστε να εκτελέσει τα απλά καθημερινά καθήκοντά του, δεν μπορεί να οργανώσει τον εαυτό του στο σπίτι και στο σχολείο, δεν προσέχει τις λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα να προκύπτουν συγκρούσεις στο σπίτι και άσχημο κλίμα.

Όσον αφορά τα υπερκινητικά χαρακτηριστικά, ένα παιδί με ΔΕΠ/Υ φαίνεται ότι δεν έχει αυτοέλεγχο. Φαίνεται υπερδραστήριο σε καταστάσεις που απαιτούν ηρεμία, μιλάει πολύ, κουνάει μέρη του σώματός του, δεν μπορεί να μείνει καθιστό και να ολοκληρώσει κάτι που ξεκίνησε, είναι ανυπόμονο και απαιτητικό. Μπορεί να παρουσιάσει γρήγορες εναλλαγές διάθεσης.

Θεραπεία
Όλες οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί με ΔΕΠ/Υ το οδηγούν να έχει προβλήματα αυτοπεποίθησης, καθώς νιώθει ανίκανο να ολοκληρώσει επιτυχώς οποιοδήποτε έργο. Τα ταυτόχρονα προβλήματα υπερκινητικότητας το θέτουν στο επίκεντρο της προσοχής των ενηλίκων αλλά και των συνομηλίκων με αποτέλεσμα να απομονώνεται. Αυτός ο φαύλος κύκλος «κακής» συμπεριφοράς και κριτικής από τους άλλους, καθώς συνεχίζεται οδηγεί σε έλλειψη ανάπτυξης κατάλληλων κοινωνικών δεξιοτήτων. Πολύ συχνά τα παιδιά μπορεί ταυτόχρονα να βιώνουν έντονα επίπεδα άγχους ή καταθλιπτικά συναισθήματα, τα οποία είναι αποτέλεσμα της ΔΕΠ/Υ και της επίπτωσής της στη γενικότερη λειτουργικότητα του παιδιού.

Είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται έγκαιρη και πολυεπίπεδη θεραπεία ώστε να εξασφαλιστεί η ψυχική υγεία του παιδιού. Στη ΔΕΠ/Υ συνήθως εμπλέκονται στη θεραπεία του παιδιού τόσο οι γονείς όσο και το εκπαιδευτικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει.

Το πρόγραμμα το οποίο το κέντρο “Τέχνη του Λόγου” παρέχει είναι:

  • Ατομική παρέμβαση ψυχολογικού τύπου στο παιδί: Βασικές αρχές της παρέμβασης είναι η εισαγωγή προγράμματος διαμόρφωσης συμπεριφοράς μέσω της παροχής κινήτρων και ανταμοιβών. Σταδιακά, το παιδί οδηγείται στην ανάληψη των καθηκόντων του, και στην αύξηση της διάρκειας προσοχής του αυξάνοντας το αίσθημα της αυτο-αποτελεσματικότητας και συνεπώς της αυτοπεποίθησής του. Παράλληλα, διερευνόνται τα γνωσιακά λάθη που κάνει το παιδί και δίνονται τρόποι εναλλακτικής επίλυσης των προβλημάτων, γίνεται εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες, και εκπαίδευση σε τρόπους αυτοελέγχου και αυτοκαθοδήγησης.
  • Συμβουλευτική γονέων και οδηγίες για το σπίτι: Είναι σημαντικό οι γονείς να γνωρίσουν καλά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί και να εναρμονιστούν με τις μεθόδους οργάνωσης (χώρου, μελέτης, προγράμματος) που προτείνει το θεραπευτικό πρόγραμμα. Ταυτόχρονα η συμβουλευτική γονέων μπορεί να διεκολύνει σημαντικά τους γονείς δίνοντάς τους εναλλακτικές λύσεις στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
  • Ανοιχτή συνεργασία και επικοινωνία με το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς ώστε να διευκολυνθεί η προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο.
  • Στην περίπτωση των μαθησιακών δυσκολιών παρέχεται ειδική διαπαιδαγώγηση και εναλλακτικοί τρόποι μελέτης και οργάνωσης χώρου.
  • Αν συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα παρέχεται λογοπεδική ή και εργοθεραπευτική παρέμβαση.
  • Παιδοψυχιατρική Παρακολούθηση: για να εκτιμηθεί αν χρειάζεται να δοθεί και φαρμακευτική αγωγή.